Yeşilyurt Tarihi

İlçede etraflı bir araştırma yapılmamıştır. Şabandede'de yapay, toprak kaleyle(Höyük), onun tam karşısındaki bayırda bulunan Höyük'ün yıkıntıları arasında görülen çeşitli küp kırıntıları, havuz ve fırın bize buralarda vaktiyle yerleşilmiş olduğunu gösteriyor. Ayrıca Taftacık sentinde ve Malkuyu civarında da küp kırıklarıyla bazı ev eşyası bulunmuştur. Ancak bunların Roma çağına ait kalıntılar olduğunu söyleyebiliriz. Yeşilturt'a ilk yerleşmeyle ilgili başka ve ilginç söylentilerde vardır. Yararlı olur düşüncesiyle bunlarıda sıralıyoruz: Yeşilyurt' ilk yerleşmeyi Hamit, Kasım(Kalo), ve İdris(Hacı İdris) adında üç kardeş gerçekleştirmiştir. Bu üç kardeşten çoğalanlar Hamidiye, Molla Kasım ve Hacirizli(Hacı İdrisli) mahallelerini kurmuşlardır. Söylentiye göre bu üç kardeş Canbek aşiretinden iken bir antlaşmazlık yüzünden aşiretten koparak Yeşilyurt'a yerleşmişlerdir.Bir zamanlar Elazığ(Harput)-Halep yolu olarak bilinen güney-kuzey yolu Yeşilyurt'tan geçiyordu. Karaman köprüsü (sünger taşından yapılmış kantarmalı köprü sel sularıyla yıkılmıştır) üzerinden Taftacık yoluyla Alipınarı'nı geçerek giden bu yol ana yolu taşkil ediyordu. Kervanlar için uygun bir konaklama yeri olan Yeşilyurt'ta bir de han bulunduğunu biliyoruz. Şimdiki Alibey mahallesinin bulunduğu yerde "Yıkık Han" diye bilinen hanın harap haldeki, tuğladuvarını görenlerden hayatta olanlar vardır. Sert ve uzun geçen bir kış sırasında, yukarıda sözü edilen handa bahara kadar kalan bir kısım kervancı yola devam etmeyerek orda yerleşmeye karar vermişlerdir. Yaz başında ailelerinide getirerek Yeşilyurt'un kuruluşunu sağlamışlardır.Herhalde Malatya Dulkadiroğulları Beyliğine geçtiği sıralarda, güneydeki yarı göçebe Tüerkmen oymakları yaz başlarında, hayvanlarını otlatmak amacıyla buralara kadar geliyorlarmış.Bu sulak ve havası güzel yerde kalan bir oymağın birdaha güneye göçmek istememesi, Yeşilyurt'un bir yerleşme yeri olarak ortaya çıkmasını sağlamıştır.Yazılı belgelere dayanmayan bu ve benzeri söylentilerin asıl tarihle ilgili olsa bile bunların bir araştırmada gözönünde bulundurulması düşünülemez. Ancak Abbasiler döneminde Yeşilyurt ve Darende yöresine yerleştirilen Nebati'ler gibi bazı uruğların varlığını, belkide geçici iskanını gözönünde bulundurmayarak Yeşilyurt'taki yerleşmenin ya Dulkadiroğulları Beyliği sırasında ya da Malatya'nın Osmanlı yönetimine geçtiği 1516 yılından sonraki yıllarda gerçekleştiğini söyleyebiliyoruz. Ancak ilçe toprakları içerisinde bulunan ve yukarılarda adları verilen semtlerde, bundan önceki döneme ait olan ve bizim tarihimizle ilgisi bulunmayan önemsiz yerleşmaleri gözönünde bulundurmak yerinde olur.