Nizip Tarihi

Belkız (Zeugma-Köprü-Belkıs) kalıntılarıyla ünlü Nizip yöresi, tarih öncesi dönemlerde insanlar için bir yerleşim yeri olmuştur. Bölgemizin kültür ve tarihi devirlerini Kalkolitik, Paleotilik, Demir,Hitit (Eti), Mitani, Asur, İran, İskender, Roma, Bizans, İslam-Arap ve Türk-İslam devirleri olarak sıralayabiliriz ve bu devirlere ait kalıntılara rastlanmaktadır.Belkıs çayı kenarındaki mağaralar ve ilk yerleşme yerlerinin kalıntıları olan höyükler, bölgeyi bir oya gibi bezemiştir. Bölgede yapılan araştırmalardan elde edilen bulgulara göre, tarih öncesinin en eski dönemini oluşturan Paleolitik Çağ (Yontma Taş Devri)'da bu bölgede insan yerleşmeleri vardı.Cilalı Taş Devrini izleyen Kalmolitik Devirde de bölge yerleşim yeri olma özelliğini korumuştur. Sakçagözü'nden 3 km içerideki Cabahöyük ile Nizip yolu üzerinde bulunan Turlu "Şehzade" höyük bu dönemin belli başlı yerleşim merkezleridir. Nizip ilçesi, çok eski şehir harabelerinden biridir. Nizip'in en ünlü şehir harabelerinden biride Karkamış'dır. Bugün Suriye sınırı üzerinde bulunan Karkamış, M.Ö. III. ve II. asırda Etilerin baş şehri idi.Nizip'in 8-10 km kuzeyindeki Belkız (Zeugma-Köprü-Belkıs) kenti, bundan iki bin yıl önce İpek Yolu'nun bağlantı noktası konumundaydı. Bugün de E-90 karayolu ile aynı özelliğini sürdürmektedir.Nizip tarih boyunca taşıdığı coğrafi özellik nedeniyle uygarlıkların ugrak merkezi olmuştur. Bundan bin yıl kadar önce çeşitli devletler yönetiminde (Tolunoğlu, Selçuklular, Eyyubiler, Memlkler, Dulkadiroğulları...) Türkler tarafından yerleşim yeri olmuştur.639 yılında bölge Arap devletine bağlanmıştır. Dört Halife devrinden sonra Emevi idaresine geçmiş ve İslam devleti içinde başlayan ayaklanma ve iç savaşlar karşısında Bizanslılar geri almışlardır.Abbasiler 780 yılında bölgeyi tekrar almışlardır ve bir dönem (925-1013) Handaniler'in eline geçmiş fakat Bizanslılar tarafından geri alınmıştır. Abbasiler devrinde Nizip çok gelişmiştir. Bu devirde Gaziantep dahi Nizip'e bağlı idi. M.S. I. asırdan itibaren bu civara türk oymakları yerleşmeye başlamıştır.Mısır Memlük idaresini Dülkadiroğulları hakimiyeti takip etmiştir. Türkler'in bölgemizde görülmesi 11.yüzyılın yarısındadır. 1098'de Edez Kontluğu çevreyi eğemenliği altına almıştır. 1150 yılında Selçuklulara, bir dönem Fatimilere, son Haçlı seferleri sırasında Hıristiyanlara, 1187 yılında Eyyubi topraklarına katılmıştır.Bölgemize Memluklular hakim olunca XII yüzyılın ortaları, bölgemiz için bir kalkınma çağı olmuştur. Memluklular devri zaman zaman bazı istila ve işgallerle kesintiye uğramıştır. 1515 yılına kadar Dulkadiroğullarına ve sonraları Mısırlılar almışlarsa da 1516 yılında Osmanlı İmparatorluğu'na katılmıştır. Coğrafi Konum : Gaziantep ilinin en büyük çevre ilçesi Nizip'tir. Nizip'in doğusunda Şanlıurfa (Birecik), güneyinde Karkamış, kuzeyinde Yavuzeli, Batısında Gaziantep ve Oguzeli bulunur. 36°28' doğu boylamları ve 36°38' kuzey enlemleri arasında yer alan Nizip'in deniz seviyesinden yüksekliği 400-500 m. arasındadır. Yüzölçümü 761.950 dekardır. yıllık ortalama sıcaklık 16 derecedir. En yüksek sıcaklık 43, en düşük sıcaklık ise -15 derecedir. Fırat Irmağı havzasında yer alan Nizip genel olarak doğuya doğru açılan bir plato ve güneyde ise bir ova özelliği gösterir. Fazla bir engebenin olmadığı sade bir yapıya sahiptir.