Havza Tarihi

Havza’nın özel tarihine ilişkin ulaşabildiğimiz tüm bilgiler bir kaç yüz yıllık bir zaman dilimini kapsamakla birlikte Havza’nın da içinde bulunduğu bölgenin genel tarihi itibarıyla kuruluşu M.Ö.2000’li yıllara değin uzanmaktadır.Bu yörenin tarihte -bilinen- ilk kullanımı önceleri Kızılırmak ve Yeşil ırmak deltaları arasında yerleşim kuran ve daha sonra bunu büyük bir uygarlığa dönüştüren Hititlilere aittir.M.Ö.7. yüzyılda Samsun’un İyon yalı Miletler tarafından bir kıyı kenti olarak kuruluşundan sonra bir süre Milet’lilerin etki alanına giren bölge daha sonra Kafkaslardan gelen Kimmer’lerin istilasına uğradı. Bu yıllarda sık-sık yapılan savaşlar sonucu Havza’yı da içine alan yörenin önce Persler tarafından idare edildiğini,Büyük İskender’in tüm Anadolu’yu Makedonya İmparatorluğunun sınırlarına katmasından sonra da Makedonyalıların egemenliğine geçtiğini görüyoruz.M.Ö.1.yüzyılda bu kez Roma istilasına uğrayan bölge,M.S. 935 yılında Roma İmparatorluğunun ikiye bölünmesiyle Doğu Bizans İmparatorluğuna dahil oldu.Bu yıllardan başlayarak Sinop yolu üzerinde önemli bir coğrafi ve stratejik özelliğe sahip olan Havza,1071 yılında kazanılan Malazgirt zaferinden sonra Anadolu’nun bir çok yöresi gibi zaman- zaman Türk hakimiyetine tanık olduysa da Haçlı seferleri sırasında sık-sık el değiştirdi.13.yüzyılda Selçukluların eline geçen bölge,bu hanedanın çökmesinden sonra önce Canik Beyliğine daha sonra da 1414 yılında Osmanlı yönetimine dahil oldu. Coğrafi Konum : Havza kısmen ova ve kısmen de dağlık engebeli bir arazi üzerinde bulunmaktadır. İlçe merkezi ise, üç tarafı dağlarla çevrili bir vadi içinde kurulmuştur. İlçe Orta ve Doğu Karadeniz bölgesinin sahil illerini İç Anadolu, Ege, Akdeniz ve Marmara Bölgelerine bağlayan önemli bir karayolu ve demiryolu üzerinde bulunmaktadır. Karadeniz Bölgesinin, özellikle Samsun ilinin giriş kapısı niteliğini taşımaktadır. İlçenin Samsun'a uzaklığı karayoluyla 84 km., demiryolu ile 94 km.' dir. İlçe diğer yerleşim yerlerine de yakın ve kavşak konumunda olup, Amasya'ya 53 km. Merzifon'a 24 km. Suluova'ya 15 km. Kavak'a 33 km. Lâdik'e 32 km. Vezirköprü’ ye 30 km.dir. İlçenin Ankara'ya uzaklığı ise 316 km.dir. İlçenin Doğusunda Kavak ve Lâdik ilçeleri, Batısında Vezirköprü ilçesi, Kuzeyinde Bafra İlçesi, Güneyinde Merzifon ve Suluova ilçeleri bulunmaktadır. Yüzölçümü 788 km². olup, bunun 765 km².si kırsal kesime, 23 km².si ilçe merkezine aittir. Rakımı ise 675 m. dir. Genellikle meşe, pelit, yer yer de iğne yapraklı çam türü bitkiler vardır. Ilıman deniz ikliminden karasal iklime geçiş özelliğini arz etmektedir. Bazı yerlerde Karadeniz iklimi, bazı yerlerde karasal iklimi hakimdir. Kış aylarında kar yağışı ve buzlanma görülür. Yıllık yağış ortalaması metrekareye 600 kg.dır.Tersakan Çayı, Kamlık Çayı ve Havza Hacı Osman Deresi en önemli akarsularıdır. Mesudiye, Çayırözü, Şeyhkoyun, Hacıdede, Beyören, Doğançayırı, Ortaklar başlıca yaylalarıdır.