Vezirköprü Tarihi

Orta Karadeniz Bölgesi’nde, Samsun İli’ne bağlı bir ilçe olan Vezirköprü, doğusunda Havza, batısında Boyabat ve Osmancık, güneyinde Gümüşhacıköy ve Merzifon, kuzeyinde Alaçam ve Bafra ilçeleri ile çevrilidir. Samsun’un güneybatısında yer alan Vezirköprü’nün toprakları akarsu vadileri ile yarılmış engebeli alanlardan oluşur. Akarsu vadi tabanlarının genişlediği kesimlerde düzlükler bulunmaktadır. İlçenin kuzey, güney ve batı kesiminde yer alan dağlar ormanlarla kaplıdır. Burada meşe, kayın, kızılçam, karaçam ve sarıçam ağaçları bulunmaktadır. Güneyden kuzeye ve doğudan batıya doğru gidildikçe bu engebeler azalır. İlçenin en yüksek noktası güneybatısındaki Kunduz Dağı’nın 1.791 m.ye ulaşan doruğudur. İlçe topraklarını Akçay ve Ustalas çayları sular ve bunlar Kızılırmak’a dökülür. Kızılırmak’ın üzerindeki Altınkaya Barajının sularını toplayan yapay gölün bir bölümü ilçe sınırları içerisindedir. Samsun’a 111 km. uzaklıktaki ilçenin yüzölçümü 1.713 km2 olup, toplam nüfusu 105.704’tür. İlçe etkin bir deprem kuşağı üzerinde bulunmakta olup, tarih boyunca birçok depreme sahne olmuştur. İlçe Karadeniz iklimi ile Karasal ikliminin etkisi altındadır. Kışları soğuk, yazları sıcak ve kuru, baharları yağışlı geçer. İlçe ekonomisi tarım, hayvancılık ve ormancılığa dayalıdır. Yetiştirilen başlıca ürünler, buğday, ayçiçeği, şeker pancarı, arpa, mısır, tütün ve elmadır. Az miktarda kendir ile sebze yetiştirilir. Hayvancılıkta büyük ve küçükbaş hayvan yetiştirilir. Ayrıca heybecilik, semaver yapımı, ip ve urgan yapımı da ilçe ekonomisinde önem taşımaktadır. Orman varlığı yönünden oldukça zengin olan ilçede Orman Ürünleri Sanayii Kurumuna bağlı Vezirköprü Orman Ürünleri Sanayi Müessesesi bulunmaktadır. Ayrıca ilçe topraklarında mermer yatakları vardır. Vezirköprü’nün tarih öncesi çağlarına ait bilgiler yeterli olmamakla beraber, MÖ.2000-700 arasında Hititlerin burada yerleştikleri bilinmektedir. Bundan sonraki tarihi kısmen karanlık olup, MS.7’de Roma’ya bağlanmış ve XI.yüzyılın başlarında da Bizans’ın Armeniakon Themasının sınırları içerisinde kalmıştır. Malazgirt Savaşı’ndan (1071) sonra yöreye Türkmen boyları yerleşmiştir. Danişmendliler, Bizanslılar ve Anadolu Selçukluları arasında birkaç kez el değiştiren Samsun ve yöresi, XIII.yüzyıl başlarında kurulan Trabzon Rum İmparatorluğunca yönetilmiştir. Pontuslularla Anadolu Selçukluları arasında çekişmeye neden olan yöre, XIII.yüzyıl ortalarında Moğolların saldırılarına uğramıştır. Bir süre Pervaneoğullarının, XIV.yüzyıl ortalarında Eretna Beyliğinin, daha sonra da Kadı Burhanettin Devleti’nin egemenliği altında kalmıştır. 1398’de Samsun ve yöresi Osmanlıların eline geçmiştir. Ankara Savaşı’ndan (1402) sonra Timur yönetimi sırasında Taveddinoğulları, Kubadoğulları ve Candaroğulları arasında paylaşılmıştır. Bu arada Canik Beyliği kurulmuş ve bir süre yöreye hakim olmuşlardır. Çelebi Sultan Mehmet tarafından 1419’da kesin olarak Osmanlı topraklarına katılmıştır. Evliya Çelebi Seyahatnamesi’nde Vezirköprü’den Şınder olarak söz etmektedir. Şın sözcüğü Ortaçağda köprü anlamına gelmektedir. Köprülü Mehmet Paşa zamanında da ilçeye Vezirköprüsü adı verilmiştir. XVII. ve XVIII. Yüzyıllarda Köprülüler ailesinden gelen sadrazamlar döneminde şehir gelişmiş ve yeni yapılarla bezenmiştir. Celali isyanları sırasında kent zarar görmüştür. İsyanlardan korunmak amacı ile Taşkale ve Toprakkale isimlerinde iki kale yapılmıştır.Celali isyanlarından sonra Köprülü Mehmet Paşa bu kaleleri yeniden yaptırmıştır. Vezirköprü, Sivas Beylerbeyliğine bağlı Amasya Mutasarrıflığı tarafından yönetiliyordu. Osmanlı döneminde kaza konumundaki ilçe Cumhuriyetin ilanından sonra da bu konumunu sürdürmüştür. 1925 yılına kadar Amasya’ya bağlı iken 1925’te Samsun iline bağlanmıştır.