Ani Antik Kent / Kars

Yazı Yaz

Makale Yorum Yaz Yazdır Tavsiye Et

28.6.2020 0 yorum 1391 okuma

ANi ANTİK KENT / KARS
2012 yılında Kars ve Ardahan’a yaptığımız Arkeolojik gezide Kars ilinin Arkeolojisini resmeden Ani Surlarınla karşılaştık.
Tarihi sırları içinde barındıran dörtgen ve daire planlı çok sayıda burçla güçlendirilmiş Ani surlarının . 4 bin 500 metre uzunluğu, ve 8 metre kadar yüksekliği ile tarih benim diye haykırdığını görüyorsunuz.
Yedi girişi bulunan surların Manuçehr tarafından koydurulan kitabenin bulunduğu Orta Kapıda (Aslanlı Kapı) kentin görkemli kapılarından biri olduğu gözüküyor. Kuzeyde ki bu kapının sağında, iki dairesel planlı burç ile korunan çifte beden kapısı (Kars Kapısı), solunda ise taştan satranç tahtası bezemeli Hıdırellez kapısı yer almaktadır.
Acemoğlu ve Mığmığ deresi (Tatrcık) Kapıları doğuya, Arpaçay'a açılır. Arpaçay yönüne açılan bir diğeri de Divin Kapısı'dır. Arpaçay'ın karşı kıyısına ulaşan eski kervan yolu (İpek Yolu) buradaki köprüden Divin Kapısına ulaşı-yordu. Suyolu kapısı ise, kentin batıya açılan tek kapısıdır. Türkiye Ermenistan sınırını oluşturan Arpa Çay aynı zamanda Ani'yi de doğudan sınırlıyor. Arpa Çay ve Alacasu vadilerine hakim yüksek bir kayalık üzerinde kurulan kentin en yüksek kesiminde ilk kez Urartuların yerleştiği iç kale bulunmaktadır.

Yüzyıllardır birçok uygarlığa ev sahipliği yapan ve birçok savaşa tanıklık eden Ani, bir zamanlar bölgenin önemli bir merkeziymiş. “1001 Kilise Şehri” olarak da anılan Ani’de, yapılan araştırmalarda bugüne kadar 40 kilise, şapel ve anıt mezar tespit edildi.
Kars’a 48 kilometre uzaklıkta, Türkiye-Ermenistan sınırına yakın Arpaçay nehri kenarında bulunan kent, Ermeni Bagratuni hanedanlığı döneminde önemli bir güç ve kültür merkezi olmuştu. UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’nde yer alan Ani Harabeleri’nin, şimdilerde kalıcı listeye girebilmesi için uğraş veriliyor. Sayısız depreme ve savaşa tanıklık eden kent, 2011’den beri kazı ve restorasyon çalışmaları ile ayağa kaldırılıyor.
Ani’yi çevreleyen surların iç kısmında, tarihi şehrin geniş bir alana yayılmış Bagratuni Ermenilerinden Bizanslılara, Selçuklulardan Gürcülere ve Osmanlılara kadar birçok kalıntıyı görmek mümkün. Ani’nin etrafını çevreleyen ve Bagratuni hanedanlığının savunma amaçlı yaptığı surlar, önce Bagratuni ile Bizans arasında, sonra Bizans ile Selçuklu arasında kanlı çatışmalara tanık oldu. Tarih boyunca birçok uygarlığa ev sahipliği yapan Ani, Ermeni mimarisinin seçkin örnekleriyle beraber, Gürcü ve Selçuklu mimarisinin de örneklerini taşıyor. İpek yolu üzerine kurulmuş olması Ani’yi, döneminin zengin kentleri arasına soktu ve öneminin artmasını sağladı.

Ani 1319’daki depremde ağır hasar görmüş, daha sonra Timur tarafından ele geçirilerek tahrip edilmiştir. Buna rağmen 1535 Osmanlı-İran savaşında tamamen terk edilinceye dek, kentte bir nüfusun barındığı anlaşılmakta.
1877-78 Osmanlı-Rus savaşında Rusların eline geçen bölge, Birinci Dünya Savaşı sonrası Osmanlılar tarafından geri alındı. Ancak Ani platosu daha sonra yeni kurulan Ermenistan Cumhuriyeti’nin eline geçti. 1920’de, Kurtuluş Savaşı sırasında Ani son bir kez daha el değiştirdi ve Türkiye Cumhuriyeti sınırlarına dahil oldu.

78 hektarlık bir alanı kaplayan ve 4500 metre boyunca surla çevrili kentin en parlak dönemini yaşadığı 2. Smpat (977-989) ve oğlu Gagik (989-1020) döneminde nüfus 100.000’i geçtiği tahmin edilmekte.
Kırmızı taşlarla yapılmış Ani Katedrali’nin 1319’daki bir depremde tavanı, daha sonraki bir depremde ise başka bir köşesi yıkılsa da, bugün bile anıtsallığını koruyor.

1001 yılında Ermeni kralı 1. Gagik döneminde tamamlanan kilise, Ani’nin nüfus ve zenginlik bakımından dorukta olduğu döneme tanıklık etti. Bu kilisenin Ermeni mimarı Trdat daha sonra Bizans döneminde Ayasofya’nın kubbesini tamir etmişti.

Bölgedeki başka bir kilise ise Ermeni Bagratuni hanedanlığının sanatsal hünerlerinin bir göstergesi olarak kabul ediliyor. Bir zamanlar 19 kemeri ve kubbesi ile bir mimari harikası olan ve yöresel kızıl kahverengi volkanik bazalt taşından yapılan kilisenin kalıntıları bugün iskele yardımıyla ayakta duruyor. Bu kilisenin aynı zamanda İsa’nın gerildiği çarmıhın küçük bir parçasını da barındırdığı söyleniyor.
10. yüzyıl sonlarında kurulan Aziz Gregor Kilisesi 12 kenarlı şapeli ve kubbesi ile hala görkemli. 1900’lerin başında kilisede bulunan anıt mezarın Bagratuni Ermenilerinden Prens Grigor Pahlavuni’ye ait olduğu sanılıyor. Fakat Ani’deki diğer şeyler gibi bu mezar 1990’larda yağmalandı.

Bölgede yaptığımız yüzey çalışmalarımda ,bu kilisenin karşısında kayalara oyulmuş mağaralarda Keşişlerin uzun süre yaşadıkları ve bazı oda içinde mezar olduğunu duvarlarında ise Kilise motif izlerinin bulunduğunu görmekteyiz. Bazı tarihçiler bunların Ani’den öncesine dayandığını söylüyor. Sanırım 20. yüzyıl başlarında bu mağaralarda hala insanlar yaşıyordu.

Buradaki bir başka kilise ise Surp Kirkor Kilisesi. 1215’te inşa edilen kilisenin içi İsa ve Aydınlatıcı Grigor freskleriyle süslü. Uzmanlar dönemin Ermeni sanatında ayrıntılı fresklere rastlanmadığını, bu nedenle kilisedeki freskleri muhtemelen Gürcü ressamların resmettiğini söyleyebiliriz.

Bizanslıları Anadolu’dan çıkaran Selçuklu İmparatorluğu 1000’li yılların ortalarından itibaren bölgenin kontrolünü ele geçirdikten sonra 1072’de Ani’nin yönetimini Kürt kökenli Müslüman Şeddadi hanedanlığına devrettiğini yazılı kayıtlarda bulunmakta.
Bu dönemde uçurum kenarında Ebul Manucehr Camii inşa edildi. Bugün ayakta duran minarenin 1000’li yılların sonunda inşa edilen orijinal camiye ait olduğu, asıl binanın is 12 veya 13. yüzyılda tamir edilerek mimari ekleme olduğu tahmin ediliyor.

Manucehr camiinin asıl işlevi ise hala bir tartışma konusu. Bir görüşe göre, bu yapının Ermeni Bagratuni hanedanlığına saray olarak yapıldığı, sonra camiye dönüştürüldüğüne inanıyor. Diğer bir görüş ise başlangıçtan beri cami olarak kurulduğunu ve Anadolu’daki ilk Türk camisi olduğunu söylüyor.

Kalıntıları görülen yapıların büyük çoğunluğu İ.S. 8 ile 13. Yüzyıllar arasında yapılmış. Aynı dönemde Ani, sanat ve ekonomi yönünden de altın yıllarını yaşamış, adeta kültürel bir Rönesans'a sahne olmuş. "Binbir kiliseli şehir" adıyla anılan Ani'nin, Venedik Avrupa'sını andırdığı söylenmektedir.
Araştırma/Makale:Yönetmen,Tekin Gün
03.21.2012

			1391
Yer	Makale 28.6.2020	0 kişi beğendi 0 kişi beğenmedi
Etiket	#
Kaynak

Yorum yapabilmek için Üye Olun veya Giriş yapın

Tekin Gün
adlı kullanıcının diğer yazıları

	İlmek ilmek birbirine bağlanmış çok renkli bi
	Yıldırım Ercan 1528 okuma

	Gerçekte sen ne hissediyorsan o her zaman doğ
	Mootol Türkiye 1712 okuma

	Dürüstlük pahalı bir mülktür ucuz insanlarda
	Öner Akkaya 2218 okuma

	Gözleriniz açık , yüreginiz ferah olsun efend
	Mustafa Celep 1684 okuma

	Yavuz Sultan Selim küpe takmazdı
	Faruk Cansu 1864 okuma

	Fransa Osmanlı'nın Avrupa'daki ispiyoncusuydu
	Faruk Cansu 1871 okuma

	Madde madde mü'min kadının kimliği
	Myname isno 1790 okuma

	Boğaz'ı donduran İstanbul kışları
	Faruk Cansu 2159 okuma

	Dedeleri Sultan Abdülmecid'in huzuruna çıkıp
	Faruk Cansu 1692 okuma

	Mutlu olmak varken, bu dünyada
	Ekrem Şensu 1821 okuma

	Tetris, beyin gücünü artırıyor
	Ekrem Şensu 1622 okuma

	Can sıkıcı sorular
	Mustafa Nuri 1837 okuma

	İman ve güvenlik
	Mustafa Nuri 1712 okuma

	Birbirimizi Tüketmeyelim
	Hayri Genç 1717 okuma

	Fransa Anayasa Konseyi'nden Fransaya hukuk De
	Yunus Seven 1898 okuma

	Birşeyler yaz


Adınız :
Gidecek E-posta :


Adınız :
Rapor nedeni :

Adana	Bitlis	Giresun	Kırşehir	Sakarya
Adıyaman	Bolu	Gümüşhane	Kilis	Samsun
Afyonkarahisar	Burdur	Hakkari	Kocaeli	Siirt
Ağrı	Bursa	Hatay	Konya	Sinop
Aksaray	Çanakkale	Iğdır	Kütahya	Sivas
Amasya	Çankırı	Isparta	Malatya	Şanlıurfa
Ankara	Çorum	İstanbul	Manisa	Şırnak
Antalya	Denizli	İzmir	Mardin	Tekirdağ
Ardahan	Diyarbakır	Kahramanmaraş	Mersin	Tokat
Artvin	Düzce	Karabük	Muğla	Trabzon
Aydın	Edirne	Karaman	Muş	Tunceli
Balıkesir	Elazığ	Kars	Nevşehir	Uşak
Bartın	Erzincan	Kastamonu	Niğde	Van
Batman	Erzurum	Kayseri	Ordu	Yalova
Bayburt	Eskişehir	Kırıkkale	Osmaniye	Yozgat
Bilecik	Gaziantep	Kırklareli	Rize	Zonguldak
Bingöl

Ani Antik Kent / Kars

Paylaşımlarda Bulunun

Türkiye'nin Şehirleri