İslam Hukukunun (Fıkh) Tanımı

Yazı Yaz

Dini Konular Yorum Yaz Yazdır Tavsiye Et

18.5.2013 0 yorum 1327 okuma

Yard. Doç. Dr. Ali DUMAN
28.11.2003

GİRİŞ
Her ne kadar günümüzde bir takım kimselere göre “tatbik-i gayr-ı kabil” (uygulama imkanı olmayan) olarak değerlendirilse de İslam Hukuku (Fıkh), kendisini Müslüman olarak tanımlayan fertlerin günlük hayatlarında uymaya özen gösterdikleri bir hayat tarzıdır. Çünkü o, en genel anlamıyla, Müslüman bir bireyin dünyada nasıl yaşaması gerektiğinin anahtarlarına sahiptir. Nerede, nasıl yaşayacak, hangi durumlarda nasıl davranacak, Allah’a ve diğer Müslümanlara, diğer insanlara karşı nasıl bir tavır izleyecek, fıkıh bütün bunların anahtarlarını içinde bulundurur. Bu yüzden her zaman tatbiki kabildir (uygulanabilir).
Onu tatbik-i gayr-ı kabil olarak niteleyenler, kanımca bir pratikten, demokratik, laik bir Müslüman devleti olan Türkiye pratiğinden hareketle bunu söylemektedirler. Bu, iki amaç için söylenebilir: Birincisi “Türkiye Cumhuriyeti Devleti modern bir anayasaya sahip bir devlettir, bu yüzden de İslâm Hukuku’nun bu devlette uygulama alanı yoktur” demek için; İkincisi “Demokratik, laik bir devlette İslam Hukuku uygulanamaz” demek için. Her ikisi birbirine çok benzese de, bu ikisinin aralarında çok önemli bir fark vardır. O da birinci amaca sahip olanların İslâm Hukuku’nun gerekliliğine inanmaması, ikinci amaca sahip diğerlerinin ise demokrasiye inanmamasıdır. Netice her iki amaç sahiplerinin İslâm Hukuku’nu yeteri kadar bildiği söylenemez.
İslâm Hukuku Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nde de uygulanabilir ve hatta uygulanmaktadır ve ayrıca din olarak İslâm ile demokrasi birbirine aykırı şeyler değildir. Her ne kadar bu söylenenler ayrı bir tartışmanın yolunu açar nitelikte olsa da bizim bu çalışmadaki amacımız demokrasi-İslâm, Türkiye Cumhuriyeti’nde İslam Hukuku uygulamaları gibi çok büyük önem arz eden bu iki konuyu tartışmak değildir. Bu çalışmanın amacı İslâm Hukuku’nu yeterince bilmeden onun hakkında yorum yapan kişilere onu tanıtmaktır. O nedenle burada İslâm Hukuku terimini meydana getiren İslâm ve hukuk kavramları açıklandıktan sonra klasik literatürdeki adıyla Fıkh kavramının tanım ve mahiyeti üzerinde durulacaktır.
1. İSLAM NEDİR?
Arapça “s-l-m” kökünden türemiş olan İslam kelimesi sözlükte inkiyad, boyun eğmek, teslim, barış, esenlik gibi anlamlara gelmektedir. Istılahta ise, en genel anlamıyla, Hazret-i Muhammed (S.A.S.)’e gönderilmiş olan ve onun insanlara tebliğ ettiği dinin adıdır . Tanımda geçen temel unsur olan din kavramını biraz açmak gerekirse, “İnsanın Allah, diğer insanlar ve varlıklarla ilişkilerini düzenleyen ve hayatına yön veren, onlarla ilgili davranışlarına esas olacak kurallar bütünüdür” . Bu tanımdan dinin üç temel özelliğinin olduğunu anlamaktayız. Birincisi insanın Allah ile münasebetlerini düzenlemesi, ki bunlar genel olarak ibadetlerdir; ikincisi insanın diğer insanlarla (bireyin toplumla) ve varlıklarla ilişkilerini düzenlemesi, ki bunlarda cezalar ve muamelelerdir; üçüncüsü insanın hayatına ve davranışlarına yön verecek kurallara sahip olması. Ünlü Cibril Hadisi’nde Hz. Muhammed (S.A.S.) İslâm'ı:
"İslâm, Allah'tan başka ilâh olmadığına, Muhammed'in O'nun kulu ve elçisi olduğuna şehâdet etmen, namaz kılman, zekât vermen, Ramazan orucu tutman, gücün yettiği takdirde Beytullah'a haccetmendir."
şeklinde tanımladıktan sonra iman’ı:
"Allah'a, meleklerine, kitaplarına, peygamberlerine, âhret gününe inanmandır. Kadere yani hayır ve şerrin Allah'tan olduğuna da inanmandır."
biçiminde tarif etmekte ve onun iman ve ibadetleri de içine bir sistem olduğunu vurgulamaktadır.
Yukarıda anlatılanların tamamından bir netice çıkaracak olursak; İslâm için insanın yeryüzünde nasıl yaşaması gerekiyorsa öyle yaşabilmesinde kendisine yol gösteren kuralları da içeren ilahi bir inanç, ibadet, ahlak ve hukuk sistemi söyleyebiliriz.
2. HUKUK NEDİR?
Arapça “hak” kelimesinin çoğulu olan hukuk sözlük anlamı itibariyle haklar demektir. Istılahta ise toplumun nizamlanmasından kendisinden istifade edilen Sosyal Düzen Kurallarından biri olarak değerlendirilir ve toplumun rahat, huzur ve mutluluğunun sağlanması amacını sağlayan, devlet müeyyidesiyle desteklenen kuralları ifade eder. Değişik bir anlatımla sosyal düzen kurallarından biri olarak hukuk, “toplumu meydana getiren fertler arasında adalet, eşitlik ve hürriyeti sağlayarak, fertlerin birbirleriyle ve toplumla ilişkilerini düzenleyen ve kendisine uyulması kamu otoritesi (devlet) ile sağlanan kurallar bütünü” olarak tanımlanabilir.
Dikkat edilirse bir din olarak İslâm ile hukuk arasında amaç bakımından bir benzerlik olduğu görülmektedir. O da her ikisinin de fert ve toplum hayatını düzenlemeyi içermesidir. İslâm’da ek olarak ferdin Allah ile olan ilişkilerinin düzenlenmesi de söz konusu olmaktadır. Bu şekilde kısaca “İslam” ve “hukuk” kavramlarının tanımlarını verdikten sonra şimdi İslam Hukuku kavramı üzerinde durabiliriz.
3. İSLAM HUKUKU (FIKH) NEDİR?
“İslâm” ve “hukuk” kelimelerinin bir araya gelmesinden oluşan ve bugün İlahiyat Fakültelerinde bir ana-bilim dalı olarak değerlendirilen İslâm Hukuku, İslâm Tarihinde Fıkıh olarak bilinen bilim dalından başka bir şey değildir. O nedenle burada hukuk’tan daha geniş kapsamlı olarak değerlendirilmesi mümkün olan fıkh kavramı üzerinde durulması yerinde olacaktır.
Lugatte bilmek, anlamak, bir şeyi iz`an ile, fetanetle şuurlu bir halde idrak etmek, bir şeyin künhüne vakıf olmak, kapalı bir şeyin hakikatine düşünceyi nüfuz ettirmek, kendisine hüküm taalluk eden gizli bir manay kavramak gibi manaları ifade eden fıkh; Istılahta: "insanın amel yönünde lehine ve aleyhine olan şer`i hükümleri bir meleke halinde bilmesi" demektir. Diğer bir tarife göre fıkıh: "ameliyata, yani ibadetler, cezalar ve şahırlar arası ilişkilere dair şer`i hükümleri tek tek delilleriyle bilmekten ibarettir. ” diye tanımlanmıştır.
İslam Hukuku, klasik literatürdeki kullanımıyla Fıkıh, Müslüman bireyin günlük hayatını sürdürürken bilmek ihtiyacında olduğu temel bilgileri elde edebileceği disiplinin adıdır. İslam hukukçuları Fıkıh'ın çeşitli tanımlarını yapmışlardır. Bu tanımlardan bazıları şöyledir:
- Fıkıh: "mükelleflerin yapıp etmelerine (fiiller) ilişkin olarak sabit olan şer`i hükümleri bilmektir. "

- Fıkıh: "Müçtehitlerin, tafsilî şer` delillerden istinbat ettiği şer`i ameli hükümlerdir. "
- "Müçtehitlerin, her bir ameli meseleyi ilgilendiren delilleri tek tek inceleyip onlardan çıkardıkları hükümlere "fıkıh" denir. "
- Fıkıh: "Şer`i-ameli hükümleri, tafsili (ayrı ayrı) delillerine dayanarak bilmektir. "
- Amme ve fert hayatının ve ticaret münasebetlerinin her vechesi, dinin tasvip ettiği ahkama göre, tanzim edilmesinde, kendisinden yararlanılan ahkama fıkıh denir .
- Dinin furuuna, ameli hayata ait bilgileri ve hükümleri ihtiva eden ilim dalına fıkıh denir .
- "En geniş anlamıyla fıkıh, İslam'ı bir bütün olarak Şari'in maksadına uygun biçimde doğru kavramak ve onu çağın şartlarına uygun ve ihtiyaçları karşılayacak bir şekilde, insanlara anlayabilecekleri bir dille, kolayca yaşayabilecekleri ve yaşadıklarında da ahirete giden dünya hayatlarında mutlu olacakları bir biçimde pratik hayata geçirme kabiliyet ve başarısıdır. "
Abdulvahhab Hallaf'ın İlmu Usuli'l-Fıkh adlı kitabının çevrisinin başına bir giriş ekleyen Hüseyin Atay bu kitapta şu tanımları toplamıştır .
- İçtihat yoluyla elde edilen hükümleri bilmektir.
- Fıkıh, dinden olduğu zorunlu olarak bilinmeyen bizzat istidlalle elde edilen ameli hükümlerin bilinmesinden ibarettir.
- Fıkıh, istidlal ve fikir yoluyla elde edilen, fer`i, şer`i hükümlerin tümünden meydana gelen ilimdir.
- Fıkıh, istidlal yoluyla ayrı ayrı delillerinden elde edilen fer`i şer`i hükümleri bilmektir.
Tanımları daha da artırmak mümkündür, ancak bütün bu tanımlardan fıkıh için ortaya çıkan genel bir tanım verecek olursak; o da: "Fıkıh: Günlük hayatında Müslüman ferdin bilme ihtiyacını hissettiği, dinle ilgili olan ve olmayan durumlarla ilgili olarak Müçtehitlerin temel ve tali kaynaklar kanalıyla ortaya koydukları hükümlerdir" diyebiliriz.
SONUÇ
İslam Hukuku (Fıkh)’nu tanıtmayı amaçladığımız bu kısa çalışmada kavramı oluşturan İslâm ve hukuk terimlerini tanıttıktan sonra, klasik literatürdeki adıyla fıkh kavramının çeşitli tanımlarını aktardık. Netice olarak diyebiliriz ki: İslam bir din olarak ferdin Allah, diğer insanlar ve varlıklarla ilişkilerini düzenleyen bir ibadetler, cezalandırma ve soysal ilişkiler sistemi olarak, toplumu nizamlama amacını taşıyan hukuk kurallarını da içinde barındırabilmektedir. Bu sebeple İslâm hukuk yada fıkh bireyin yeryüzünde Allah'ın istediği standartlarda bir şahsiyet olarak hayatını sürdürebilmesinde kendisine yol gösterici kuralları ifade eden bir disiplindir denilebilir.

			1327
Yer	Dini Konular 18.5.2013	4 kişi beğendi 0 kişi beğenmedi
Etiket	---
Kaynak

Yorum yapabilmek için Üye Olun veya Giriş yapın

Ali Duman
adlı kullanıcının diğer yazıları

	Kandiller Ne Zaman Kutlanmaya Başladı?
	İslam Hukuku 1816 okuma

	Mevlid Kandili İlk Defa Ne Zaman Kutlandı?
	İslam Hukuku 2231 okuma

	İslam Hukuku Ve Güncel Konular
	İslam Hukuku 1538 okuma

	Kandil Gecelerinin Tarihi Serüveni
	İslam Hukuku 1999 okuma

	İslam’Da Modern Eğilimler
	Ali Duman 2687 okuma

	Kiz Tavlamaca Erkek Yakalamaca Oyunlarina Dai
	Myname isno 1377 okuma

	Ârif Olmayanlar Anlasın Diye!
	Faruk Korkmaz 2447 okuma

	Yahudi Ve Mason Zihniyetli İlahiyat Hocaları
	Ali Duman 1362 okuma

	27 Aralık Ölüm Yıldöneminde “Mehmet Akif” Pa
	Ali Duman 2300 okuma

	15 Mayıs İzmir'in Yunanlılar Tarafından İşgal
	Ali Duman 1268 okuma

	Başını Örtenler
	Fatih Akduman 1481 okuma

	İslam Hukukunun (Fıkh) Tanımı
	Ali Duman 1327 okuma

	İslam Hukuku (Fıkh) Mezhepleri
	Ali Duman 1269 okuma

	İslam’In Genel İlke Ve Esasları
	Ali Duman 2780 okuma

	Şi’A ve Ehl-İ Sünnet Fıkhında Mut’a Kitabı Üz
	Ali Duman 1434 okuma

	Birşeyler yaz


Adınız :
Gidecek E-posta :


Adınız :
Rapor nedeni :

Adana	Bitlis	Giresun	Kırşehir	Sakarya
Adıyaman	Bolu	Gümüşhane	Kilis	Samsun
Afyonkarahisar	Burdur	Hakkari	Kocaeli	Siirt
Ağrı	Bursa	Hatay	Konya	Sinop
Aksaray	Çanakkale	Iğdır	Kütahya	Sivas
Amasya	Çankırı	Isparta	Malatya	Şanlıurfa
Ankara	Çorum	İstanbul	Manisa	Şırnak
Antalya	Denizli	İzmir	Mardin	Tekirdağ
Ardahan	Diyarbakır	Kahramanmaraş	Mersin	Tokat
Artvin	Düzce	Karabük	Muğla	Trabzon
Aydın	Edirne	Karaman	Muş	Tunceli
Balıkesir	Elazığ	Kars	Nevşehir	Uşak
Bartın	Erzincan	Kastamonu	Niğde	Van
Batman	Erzurum	Kayseri	Ordu	Yalova
Bayburt	Eskişehir	Kırıkkale	Osmaniye	Yozgat
Bilecik	Gaziantep	Kırklareli	Rize	Zonguldak
Bingöl

İslam Hukukunun (Fıkh) Tanımı

Paylaşımlarda Bulunun

Türkiye'nin Şehirleri