Frigyalılar

Yazı Yaz

Kültür-Sanat Yorum Yaz Yazdır Tavsiye Et

20.7.2020 0 yorum 1461 okuma

Frigyalılar
Hitit İmparatorluğunun parçalanması üzerine M.Ö. 12-7. yüzyıllar arasında Antrepolünü Orta Anadolu yaylalarının batısında yayılarak kuran Frigler başkent Gordion’u ve önemli bir dini merkez olan Midas (Yazılıkaya) şehirlerini hakimiyeti altına almıştır.
Frigler M.Ö. 1200 yılından sonra Trakya’dan Anadolu’ya dalgalar halinde gelmişlerdir. Bunların yerleştikleri bölgeye’de Frigya denmektedir. Bu bölge Tuz Gölünün kuzeybatısında kalan yerlerdir.
Hitit İmparatorluğunun çökmeye başladığı yıllarda
Anadolu Kafkaslar ve Boğazlar üzerinden gelen bazı göçmen grupların etkisi altına girmeye başlamıştı. Doğudan gelenlere Muşkiler deniyordu ve Elazığ yöresine yerleşmişlerdi. Batıdan (Makedonya’dan) gelenler ise Bryg adını taşıyorlardı ve Marmara denizinin güney bölümüne yerleşmişlerdi. Anadolu’da Phrygler adını alan grup M.Ö. 10 yüzyıldan başlayarak daha içeriye, Gordion yöresine ulaşmışlardı. M.Ö. 8. yüzyılın ortalarında merkezi bir devlet kuran Friglerin kurucularının Gordios olduğu sanılmaktadır.
M.Ö. 800 yıllarında Asurluların konfederasyonu doğu bölümlerini hakimiyetlerine almalarıyla batıdaki hakimiyet Frigya’nın oldu. Frigya Krallığının kurucusu Birinci Gordios’tur. Kral Gordios’un ölümünden sonra, yerine oğlu ve halefi olan Birinci Midas kral oldu. Bu kral zamanında devletin toprakları en geniş seviyeye erişti. Birinci Midas, Asur imparatoru İkinci Sargon’la savaştı.

Midas önceleri Urartu ve Tabal Krallıkları ile birleşip Asur’a karşı bir koalisyon oluşturmuşsa da M.Ö. 8. yüzyılın sonlarında doğudan gelen Kimmerlere karşı Asur ile dostluk anlaşması yaparak dikkatini batıya yöneltti. Yunanistan’daki Delphoi tapınağına armağanlar yolladı, Lydia Krallığı ile dostluk ilişkileri kurdu ve Batı Anadolu kıyılarındaki Kyme kenti Nemrutkale-Aliağa kralının kızı ile evlendi.Frig Krallığı en güçlü döneminde batıda Burdur yöresinden, doğuda Amasya’ya, kuzeyde Samsun’dan, güneyde Niğde civarına kadar yayılmıştı. Fakat Kimmer tehlikesi giderek artıyordu. Asur kralı II. Sargon bu göçebelerle yaptığı bir savaşta öldü (M.Ö. 705). Asur desteğini yitiren Frigler de Kimmerlerin istilalarına maruz kaldı. M.Ö. 7. yüzyıl başlarında Gordion Kimmerler tarafından yakılarak tahrip edildi. Kral Midas bu yenilgiden sonra intihar etti.
Midas’ın ölümünde Frigya Krallığı, Kızılırmak’ın batısında kalan Anadolu’nun büyük parçasının en mühim kısmında yayılıyordu
Frigler bu yenilgilere rağmen Orta Anadolu’nun çeşitli yörelerine dağılarak beylikler halinde bir müddet daha hüküm sürdüler. Çorum’un kuzeyindeki Pazarlı ve eski Hitit başkenti Boğazköy bu yerleşim yerlerinden bazılarıdır. Ancak, en güçlü oldukları bölge Eskişehir ve Afyon civarıydı. Küçük Frigya denilen bu bölgede bulunan Midas kentinin dini açıdan da büyük önemi vardı.. Midas’tan sonra Frigya Krallığının başına beş kral daha geçti. M.Ö. 650 yıllarında krallık, Kimmer ve İskit devletlerinin istilalalarına uğradı. Yedinci kral Adraste’nin bilgisiz ve idaresizliği yüzünden devlet büyük ölçüde zayıfladı. Neticede M.Ö. 620 yılında Lidyalılar, Friglere büyük bir darbe indirdiler.

Yıkılan devletin toprakları üzerinde kendileri yerleştiler. Frigyalıların medeniyeti üzerinde Hitit ve İyonyalıların tesirleri görülmüştür. Frigler ziraatçı bir kavimdi. Bu itibarla inandıkları ilahlara ait putlar, daha çok ziraat ve bereketle ilgilidir. En büyük mabutları Kibel ismini verdikleri toprak ve bereket tanrıçasıydı ve buna taparlardı.
Mezarları
Frig soyluları ölülerini ya kayaya oyulmuş mezarlara ya da tümülüs denen yığma mezar tepelerinin altındaki odalara gömerlerdi. Kaya mezarlarının kimilerinde cephe kabartmalarla süslenmişti. Tümülüslere Gordion, Ankara ve Kerkenezdağ bölgelerinde yoğun olarak rastlanmaktadır. Bunlardan en büyüğü Midas’a ait olduğu sanılan 300 m. çapında ve 53 m. yüksekliğindeki Büyük Tümülüs’tür. Tümülüs geleneği Anadolu’ya yabancıydı ve Frigler tarafından Makedonya’dan getirilmişti. Frig kentleri içinde Gordion’un özel bir yeri vardır. Saray yapılarının bulunduğu kesim bir tepe üzerine kurulmuştu. Bu yapıların en dikkat çekici özelliği tümünün megaron planlı oluşlarıdır. Batı Anadolu’da M.Ö. 3. binyılın başlarından beri kullanılan bu tür yapılar önde bir giriş holü ile arkadaki büyük salondan oluşuyordu.

Friglerin çok tanrılı bir dinleri vardı. Güneş Tanrısı Sabazios ile Ay Tanrısı Men bunlardan en tanınmışlarıydı. Ancak Frigler denince akla ilk gelen tanrıça Kybele’dir. Anadolu’da Erken Neolitik Dönemden beri tapınılan Kybele Frigler için bir doğa tanrıçası, hatta doğanın bizzat kendisiydi. Kybele için en büyük tapınma yeri Pessinus’ta (Sivrihisar - Ballıhisar) idi. Burada tanrıçayı siyah meteorik bir taş temsil ediyordu. Frigler bu tanrıçayı o kadar benimsediler ki, tüm ülkelerini Agdistis Dindymene de dedikleri Kybele’nin mülkü saydılar. Bunun sonucunda, aslında bir Anadolu tanrıçası olduğu halde Kybele tarihe bir Frig tanrıçası olarak geçti. Kybele kutsal alanları genellikle kayalıklar üzerine yapılmıştı. Çünkü tanrıçanın buralarda yaşadığına inanılıyordu. M.Ö. 8.-6. yüzyıllar arasında Eskişehir-Afyon arasındaki ovaya tanrıçanın tapınaklarını temsil eden pek çok kaya anıtı yapılmıştı.
________________________________________
Dil Yapıları
Hint-Avrupa kökenli bir dil kullanan Friglerin yazıları tam olarak çözülememiştir. Frigler dokumacılık, marangozluk ve madencilikte çok ustaydılar. Gordion tümülüslerinde bulunan çivi kullanılmaksızın birbirine geçmelerle tutturulmuş panolar ve mobilyalar ile fibula adı verilen çengelli iğneler ve makara kulplu kaseler Friglere özgü eserlerdir.

Yazı : Tekin Gün

			1461
Yer	Kültür-Sanat 20.7.2020	0 kişi beğendi 0 kişi beğenmedi
Etiket	#frigyalılar
Kaynak

Yorum yapabilmek için Üye Olun veya Giriş yapın

Tekin Gün
adlı kullanıcının diğer yazıları

	Mimar Sinan - Yönetmen Tekin Gün
	Tekin Gün 1864 okuma

	I.Meşrutiyet-Yönetmen Tekin Gün
	Tekin Gün 1623 okuma

	II. Meşrutiyet - Yönetmen Tekin Gün
	Tekin Gün 3792 okuma

	Osmanlı İmparatorluğu 1. Bölüm - Yönetmen Tek
	Tekin Gün 1573 okuma

	Şems-i Tebrizi Dinin Güneşi - Yönetmen Tekin
	Tekin Gün 1749 okuma

	300 Yıl Önce İsveçte Türk Modası
	Aytekin Takar 1798 okuma

	Söylediklerin Karşıdakinin Anladığı Kadardır
	Yozgat Portalı 1847 okuma

	Mişmiş'in Bereketi
	Faruk Korkmaz 2109 okuma

	15'Liler!..
	Faruk Korkmaz 2104 okuma

	Kırım Tatarları Kimdir?
	Kırım Tatarları 2064 okuma

	İslam Öncesi Türklerde Kadının Yeri Ve Önemi
	Yılmaz Günaçar 2210 okuma

	Nemrut Komagene - Yönetmen Tekin Gün
	Tekin Gün 2329 okuma

	Kahvenin Yanında Neden Su Getirilir?
	Mustafa Celep 1737 okuma

	İllâ Edeb! İllâ Edeb!
	Eskişehir Portalı 1941 okuma

	Dipnot
	Ali Demiral 2175 okuma

	Birşeyler yaz


Adınız :
Gidecek E-posta :


Adınız :
Rapor nedeni :

Adana	Bitlis	Giresun	Kırşehir	Sakarya
Adıyaman	Bolu	Gümüşhane	Kilis	Samsun
Afyonkarahisar	Burdur	Hakkari	Kocaeli	Siirt
Ağrı	Bursa	Hatay	Konya	Sinop
Aksaray	Çanakkale	Iğdır	Kütahya	Sivas
Amasya	Çankırı	Isparta	Malatya	Şanlıurfa
Ankara	Çorum	İstanbul	Manisa	Şırnak
Antalya	Denizli	İzmir	Mardin	Tekirdağ
Ardahan	Diyarbakır	Kahramanmaraş	Mersin	Tokat
Artvin	Düzce	Karabük	Muğla	Trabzon
Aydın	Edirne	Karaman	Muş	Tunceli
Balıkesir	Elazığ	Kars	Nevşehir	Uşak
Bartın	Erzincan	Kastamonu	Niğde	Van
Batman	Erzurum	Kayseri	Ordu	Yalova
Bayburt	Eskişehir	Kırıkkale	Osmaniye	Yozgat
Bilecik	Gaziantep	Kırklareli	Rize	Zonguldak
Bingöl

Frigyalılar

Paylaşımlarda Bulunun

Türkiye'nin Şehirleri