İyonya Ve Kentleri

Yazı Yaz

Kültür-Sanat Yorum Yaz Yazdır Tavsiye Et

23.8.2020 0 yorum 1968 okuma

İyonya ve Kentleri
İyonya,İlkçağ’ da MÖ 1000 ile MÖ 560 yılları arasında Ege kıyılarında kurulmuş önce Lidya işgaline uğramış daha sonra Persler’e bağlanmış şehir devletleridir.

Geçmişte, Anadolu’nun batısında; kuzeyde Aeolya, doğuda Lidya ve güneyde Karya ile çevrili; kuzeyde Gediz(Hermus) Irmağı Deltası’ndan güneyde Büyük Menderes Irmağı Deltası’na uzanan ve özellikle Sakız(Chios) ve Sisam(Samos) adalarını da içine alan bölgeye denir. Bölge Yunanistan’dan gelen İyon göçmenlerin yerleşmesiyle bu adı aldı. Söz konusu bu göç Truva Savaşı’ndan yaklaşık 60 yıl sonra yapılmıştır. Bölgedeki şehirlerde konuşulan değişik lehçelerse, Herodot’un da dediği gibi, göçmenlerin bölgenin yerel topluluklarıyla kaynaşıp yarı özgün birer kültür oluşturduklarının kanıtı niteliğindedir.

Yunanistan’ın doğusunda kaldığı için Yunanlıların Anatolia, yani ‘Güneşin doğduğu yer’ dedikleri Anadolu, aynı zamanda medeniyetin de doğduğu yer. Yunan medeniyeti önce Anadolu topraklarının batı kısmında, yani İyonya’da yeşermiş.Anadolu’daki Likya, Frigya ve Hitit uygarlıklarıyla yakın ilişki içinde bulunan İyonyalılar, bilim, sanat, kültür felsefe ve ticaret alanında çok ileriye gitmişler. Atina’nın hiçbir önem taşımadığı bu dönemde, topraklarımız dünyanın geleceğini şekillendirecek çok sayıda ünlü isme de vatan olmuş. İÖ 11. yüzyıldan Perslerin istilasının olduğu 6. yüzyıla kadar 12 önemli İyon şehri dünya tarihine damgasını vurmuş. Bu arada Milet’in Yunan kültürüne en büyük katkısı Atina tarafından İÖ 402 yılında kabul edilen İyonya alfabesi olmuş ve o günden beri diğer versiyonların yerini alıp günümüze kadar bu alfabe gelmiş. Miletlilerin alfabeyi öğrenmesi ise Fenikelilerle yaptıkları ticaretten kaynaklanıyor. O yüzden de Yunanca’da harflere ‘Fenike Şeyleri’ deniyor.
Gerçek anlamda İyon şehri olan 12 yerleşim sayılabiliyor ki bunlar güneyden kuzeye; Milet, Myus, Priene, Efes, Kolofon, Lebedos, Teos, Erythrae(Litri), Klazomenai, Foça(Phocaea), Sisam ve Sakız’dır. Eski bir Aeol yerleşimi olan İzmir(Smyrna) de daha sonra alınarak bir İyon şehri olmuştur ancak birliğe hangi dönemde alındığına ilişkin kesin bir bilgi bulunamamaktadır.
Bu yerleşmeler gerçek bir birlik oluşturmuşlardı ve bu birliğin üyeleri Samsun(Dilek) Dağı’nın(Mycale) kuzey yamacında yapılan şenliklere katılmak durumundaydılar. Birlikte her şehir kendi içinde özerkti ve ortak çıkarlar doğrultusunda bir araya gelebiliyorlardı. Ancak bu birliktelikleri asla Akalarda veya Boetyalılarda olduğu denli güçlü değildir.

Diğer yazarlara göre bölge tarihinin babası diye geçen, Bodrumlu ünlü Heredot’un yazdığına göre İyonya dünyanın en güzel havasına sahip. Perslerin zaferinin ardından, Efes, Milet, Priene, Foça, Erythrai, Myos, Colophon, Lebedos,Teos, Clazomenae, Sakız ve Susam Adaları’ndan çok sayıda filozof sanat ve bilim adamı adını bilgelik tanrıçası Athena’dan alan Atina’da almış soluğu. Ardından Atina sanat, kültür ve felsefenin merkezi olmaya aday olmuştur
İyonya’nın önemli şehirlerinden Efes, Milet, Priene ile dini ibadet merkezi Didim, ayrıca onların komşuları arasında olan ve kültürel hayata büyük katkıları bulunan Bergama Doğu ile batı arasında asırlarca köprü rolü oynadığı için dünyanın en zengin kültürel hazinelerinden birine sahip Anadolu’nun on binlerce arkeolojik sitesinden sadece birkaçıdır.
Bölge genel olarak oldukça dik ancak çok da yüksek olmayan dağlarla çevrili geniş tabanlı vadilerden ve alçak ancak bolca koy ve körfezin bulunduğu kıyılardan oluşuyordu. Bölgedeki en önemli yükseltiler; Karaburun Yarımadası’nda Mimas ve Corycus, İzmir’in kuzeyinde Spil(Sipylus), İzmir Körfezi’nin güneyinde Lebedos ile Teos yerşleşimlerinin arasında Corax ve içeri doğru ilerleyen Messgis ile Sisam Adası’nın karşı kıyısındaki Dilek ve Trogilum’dur ve bu dağların yüksekliği 1200 m’yi nadiren geçer. Bu dağların arasında ise kuzeyde İzmir Körfezi’ne akan Gediz, ortada Efes’e yakın akan Küçük Menderes(Caÿster) ve en güneyde o dönemler bir liman kenti olan Milet’in önünü getirdiği lığlarla(alüvyon) dolduran Büyük Menderes(Maeander) akarsuları bulunur.
Bölgenin günümüzdeki gibi o dönemde var olan verimliliği İyonya’yı tüm Anadolu’nun en varsıl(zengin) bölgesi yapmıştır. Milet, özellikle erken dönemlerde tüm Ege’nin en önemli ticari merkezi olmuştur. Öyle ki; Miletli tüccarlar Marmara Denizi(Propontis) ve Karadeniz(Euxine) kıyılarına ulaşarak Abidos(Abydus), Kizikos(Cyzicus), Trabzon(Trapezus) ve Panticapaeum gibi sömürgeleri kurmuşlardır. Foça, kurulan ilk yerleşmelerdendi, Efes ise geç de olsa gelişerek o dönemin İzmir’iyle yarışır duruma gelmişti.
Şehir devletleri
12 şehir devleti vardır, bunlardan Efes ve Milet dönemin önemli kültürel merkezleridir. Önce monarşi (krallar), sonra oligarşi (zümre) ve son olarak demokrasi (seçim) ile yönetilmişlerdir.

Bu şehirler şunlardır:
1. Efes
2. Milet
3. Kolofon
4. Mydnos
5. Priene
6. Teos
7. Erythrae
8. Klazomenai
9. Phokaia (Foça)
10. Smyrna (İzmir)
11. Samos (Sisam)
12. Khios (Sakız)
Koloniler
Deniz ticareti ile uğraşan İyonyalılar koloniler kurmuşlar, böylelikle farklı halklarla kültürel etkileşimde bulunmuşlardır.

İyonya’nın geçmişine ilişkin bildiğimiz en eski olay MÖ 7. yüzyılın ortalarına tarihlenen Kimmerlerin Anadolu’ya akınları ile Lidya’yı ele geçirmeleridir. MÖ 7. yüzyılda ise Lidyalılar İzmir, Milet, Kolofon ve Priene’yi ele geçirmişlerdir. Doğudan gelen Persler ise Lidyalıları yenerek tüm İyon yerleşimlerine egemen olmuşlardır. Bundan sonra İyon şehirleri yarı özerk bir konumda Pers İlhanlığı’na(imparatorluk) bağımlı kalmışlardır. MÖ 334’teki Granikos(Granicus) Savaşı’ndan sonra ise Makedonlara yenilen Persler bölgeden çıkarılmış ve yerlerini Büyük İskender’in Makedon İlhanlığı’na bırakmışlardır. Makedon İlhanlığı’ndan sonra ise Roma İlhanlığı bölgeye egemen olmuştur ki tüm bu dönemlerde İyon şehirleri önemlerini korumayı sürdürmüştür.
İyonya şehirleri başta Milet olmak üzere döneminin felsefe, bilim ve sanat merkezleri durumundadır. Homeros, Heredot, Thales, Anaksimandros gibi İlk Çağ bilginleri ve yazarları bu bölgeden çıkmıştır.
Bilim
Kültürel etkileşim ve ekonomik refah İyonyalıları Anadolu'daki uygarlıklardan bilimde en çok ilerleyen halk olmalarını sağlamıştır. Thales, güneş tutulmasını hesaplamış;Ğisagor da ilk kez Dünyanın yuvarlağı’ndan bahsetmiştir.

İyon nizamı
İyon nizamı denilen mimari üslubu geliştirmişlerdir.
Araştırma yazısı:Tekin Gün
Tarih:Aralık 2015

			1968
Yer	Kültür-Sanat 23.8.2020	0 kişi beğendi 0 kişi beğenmedi
Etiket	#iyonyavekentleri
Kaynak

Yorum yapabilmek için Üye Olun veya Giriş yapın

Tekin Gün
adlı kullanıcının diğer yazıları

	Labraunda - Muğla
	Tekin Gün 777 okuma

	Kapıkaya Harabesi - Isparta
	Tekin Gün 711 okuma

	Euromos Antik Kent
	Tekin Gün 779 okuma

	Akçakale Mağarası / Gümüşhane
	Tekin Gün 1034 okuma

	Parion
	Tekin Gün 975 okuma

	Tarih Boyunca İpek Yolları: Misis Antik Kenti
	Tekin Gün 1354 okuma

	Protogeometrik Dönem
	Tekin Gün 1275 okuma

	Teos Antik Kent-İzmir
	Tekin Gün 1597 okuma

	Antik Çağ'da Urfa Ve İlçeleri
	Tekin Gün 2098 okuma

	Üç Kümbetler / Erzurum
	Tekin Gün 747 okuma

	Magnesıa Antik Kent
	Tekin Gün 856 okuma

	Sırtlanini Mağarası-Aydın
	Tekin Gün 728 okuma

	Mysıa Coğrafya Ve Kentler
	Tekin Gün 1633 okuma

	İyonya Ve Kentleri
	Tekin Gün 1968 okuma

	Magnesia Antik Kenti-Aydın
	Tekin Gün 1762 okuma

	Birşeyler yaz


Adınız :
Gidecek E-posta :


Adınız :
Rapor nedeni :

Adana	Bitlis	Giresun	Kırşehir	Sakarya
Adıyaman	Bolu	Gümüşhane	Kilis	Samsun
Afyonkarahisar	Burdur	Hakkari	Kocaeli	Siirt
Ağrı	Bursa	Hatay	Konya	Sinop
Aksaray	Çanakkale	Iğdır	Kütahya	Sivas
Amasya	Çankırı	Isparta	Malatya	Şanlıurfa
Ankara	Çorum	İstanbul	Manisa	Şırnak
Antalya	Denizli	İzmir	Mardin	Tekirdağ
Ardahan	Diyarbakır	Kahramanmaraş	Mersin	Tokat
Artvin	Düzce	Karabük	Muğla	Trabzon
Aydın	Edirne	Karaman	Muş	Tunceli
Balıkesir	Elazığ	Kars	Nevşehir	Uşak
Bartın	Erzincan	Kastamonu	Niğde	Van
Batman	Erzurum	Kayseri	Ordu	Yalova
Bayburt	Eskişehir	Kırıkkale	Osmaniye	Yozgat
Bilecik	Gaziantep	Kırklareli	Rize	Zonguldak
Bingöl

İyonya Ve Kentleri

Paylaşımlarda Bulunun

Türkiye'nin Şehirleri