Resimler
Videolar
Haberler
Yazılar
Replik Düplik
Kuruluşlar
Benim Dünyam
Kayıt Ol
Oturum Aç
İyonya Ve Kentleri
Yazı Yaz
2500
3953
Kültür-Sanat
Yorum Yaz
Yazdır
Tavsiye Et
23.8.2020
0 yorum
1990
okuma
İyonya ve Kentleri
İyonya,İlkçağ’ da MÖ 1000 ile MÖ 560 yılları arasında Ege kıyılarında kurulmuş önce Lidya işgaline uğramış daha sonra Persler’e bağlanmış şehir devletleridir.
Geçmişte, Anadolu’nun batısında; kuzeyde Aeolya, doğuda Lidya ve güneyde Karya ile çevrili; kuzeyde Gediz(Hermus) Irmağı Deltası’ndan güneyde Büyük Menderes Irmağı Deltası’na uzanan ve özellikle Sakız(Chios) ve Sisam(Samos) adalarını da içine alan bölgeye denir. Bölge Yunanistan’dan gelen İyon göçmenlerin yerleşmesiyle bu adı aldı. Söz konusu bu göç Truva Savaşı’ndan yaklaşık 60 yıl sonra yapılmıştır. Bölgedeki şehirlerde konuşulan değişik lehçelerse, Herodot’un da dediği gibi, göçmenlerin bölgenin yerel topluluklarıyla kaynaşıp yarı özgün birer kültür oluşturduklarının kanıtı niteliğindedir.
Yunanistan’ın doğusunda kaldığı için Yunanlıların Anatolia, yani ‘Güneşin doğduğu yer’ dedikleri Anadolu, aynı zamanda medeniyetin de doğduğu yer. Yunan medeniyeti önce Anadolu topraklarının batı kısmında, yani İyonya’da yeşermiş.Anadolu’daki Likya, Frigya ve Hitit uygarlıklarıyla yakın ilişki içinde bulunan İyonyalılar, bilim, sanat, kültür felsefe ve ticaret alanında çok ileriye gitmişler. Atina’nın hiçbir önem taşımadığı bu dönemde, topraklarımız dünyanın geleceğini şekillendirecek çok sayıda ünlü isme de vatan olmuş. İÖ 11. yüzyıldan Perslerin istilasının olduğu 6. yüzyıla kadar 12 önemli İyon şehri dünya tarihine damgasını vurmuş. Bu arada Milet’in Yunan kültürüne en büyük katkısı Atina tarafından İÖ 402 yılında kabul edilen İyonya alfabesi olmuş ve o günden beri diğer versiyonların yerini alıp günümüze kadar bu alfabe gelmiş. Miletlilerin alfabeyi öğrenmesi ise Fenikelilerle yaptıkları ticaretten kaynaklanıyor. O yüzden de Yunanca’da harflere ‘Fenike Şeyleri’ deniyor.
Gerçek anlamda İyon şehri olan 12 yerleşim sayılabiliyor ki bunlar güneyden kuzeye; Milet, Myus, Priene, Efes, Kolofon, Lebedos, Teos, Erythrae(Litri), Klazomenai, Foça(Phocaea), Sisam ve Sakız’dır. Eski bir Aeol yerleşimi olan İzmir(Smyrna) de daha sonra alınarak bir İyon şehri olmuştur ancak birliğe hangi dönemde alındığına ilişkin kesin bir bilgi bulunamamaktadır.
Bu yerleşmeler gerçek bir birlik oluşturmuşlardı ve bu birliğin üyeleri Samsun(Dilek) Dağı’nın(Mycale) kuzey yamacında yapılan şenliklere katılmak durumundaydılar. Birlikte her şehir kendi içinde özerkti ve ortak çıkarlar doğrultusunda bir araya gelebiliyorlardı. Ancak bu birliktelikleri asla Akalarda veya Boetyalılarda olduğu denli güçlü değildir.
Diğer yazarlara göre bölge tarihinin babası diye geçen, Bodrumlu ünlü Heredot’un yazdığına göre İyonya dünyanın en güzel havasına sahip. Perslerin zaferinin ardından, Efes, Milet, Priene, Foça, Erythrai, Myos, Colophon, Lebedos,Teos, Clazomenae, Sakız ve Susam Adaları’ndan çok sayıda filozof sanat ve bilim adamı adını bilgelik tanrıçası Athena’dan alan Atina’da almış soluğu. Ardından Atina sanat, kültür ve felsefenin merkezi olmaya aday olmuştur
İyonya’nın önemli şehirlerinden Efes, Milet, Priene ile dini ibadet merkezi Didim, ayrıca onların komşuları arasında olan ve kültürel hayata büyük katkıları bulunan Bergama Doğu ile batı arasında asırlarca köprü rolü oynadığı için dünyanın en zengin kültürel hazinelerinden birine sahip Anadolu’nun on binlerce arkeolojik sitesinden sadece birkaçıdır.
Bölge genel olarak oldukça dik ancak çok da yüksek olmayan dağlarla çevrili geniş tabanlı vadilerden ve alçak ancak bolca koy ve körfezin bulunduğu kıyılardan oluşuyordu. Bölgedeki en önemli yükseltiler; Karaburun Yarımadası’nda Mimas ve Corycus, İzmir’in kuzeyinde Spil(Sipylus), İzmir Körfezi’nin güneyinde Lebedos ile Teos yerşleşimlerinin arasında Corax ve içeri doğru ilerleyen Messgis ile Sisam Adası’nın karşı kıyısındaki Dilek ve Trogilum’dur ve bu dağların yüksekliği 1200 m’yi nadiren geçer. Bu dağların arasında ise kuzeyde İzmir Körfezi’ne akan Gediz, ortada Efes’e yakın akan Küçük Menderes(Caÿster) ve en güneyde o dönemler bir liman kenti olan Milet’in önünü getirdiği lığlarla(alüvyon) dolduran Büyük Menderes(Maeander) akarsuları bulunur.
Bölgenin günümüzdeki gibi o dönemde var olan verimliliği İyonya’yı tüm Anadolu’nun en varsıl(zengin) bölgesi yapmıştır. Milet, özellikle erken dönemlerde tüm Ege’nin en önemli ticari merkezi olmuştur. Öyle ki; Miletli tüccarlar Marmara Denizi(Propontis) ve Karadeniz(Euxine) kıyılarına ulaşarak Abidos(Abydus), Kizikos(Cyzicus), Trabzon(Trapezus) ve Panticapaeum gibi sömürgeleri kurmuşlardır. Foça, kurulan ilk yerleşmelerdendi, Efes ise geç de olsa gelişerek o dönemin İzmir’iyle yarışır duruma gelmişti.
Şehir devletleri
12 şehir devleti vardır, bunlardan Efes ve Milet dönemin önemli kültürel merkezleridir. Önce monarşi (krallar), sonra oligarşi (zümre) ve son olarak demokrasi (seçim) ile yönetilmişlerdir.
Bu şehirler şunlardır:
1. Efes
2. Milet
3. Kolofon
4. Mydnos
5. Priene
6. Teos
7. Erythrae
8. Klazomenai
9. Phokaia (Foça)
10. Smyrna (İzmir)
11. Samos (Sisam)
12. Khios (Sakız)
Koloniler
Deniz ticareti ile uğraşan İyonyalılar koloniler kurmuşlar, böylelikle farklı halklarla kültürel etkileşimde bulunmuşlardır.
İyonya’nın geçmişine ilişkin bildiğimiz en eski olay MÖ 7. yüzyılın ortalarına tarihlenen Kimmerlerin Anadolu’ya akınları ile Lidya’yı ele geçirmeleridir. MÖ 7. yüzyılda ise Lidyalılar İzmir, Milet, Kolofon ve Priene’yi ele geçirmişlerdir. Doğudan gelen Persler ise Lidyalıları yenerek tüm İyon yerleşimlerine egemen olmuşlardır. Bundan sonra İyon şehirleri yarı özerk bir konumda Pers İlhanlığı’na(imparatorluk) bağımlı kalmışlardır. MÖ 334’teki Granikos(Granicus) Savaşı’ndan sonra ise Makedonlara yenilen Persler bölgeden çıkarılmış ve yerlerini Büyük İskender’in Makedon İlhanlığı’na bırakmışlardır. Makedon İlhanlığı’ndan sonra ise Roma İlhanlığı bölgeye egemen olmuştur ki tüm bu dönemlerde İyon şehirleri önemlerini korumayı sürdürmüştür.
İyonya şehirleri başta Milet olmak üzere döneminin felsefe, bilim ve sanat merkezleri durumundadır. Homeros, Heredot, Thales, Anaksimandros gibi İlk Çağ bilginleri ve yazarları bu bölgeden çıkmıştır.
Bilim
Kültürel etkileşim ve ekonomik refah İyonyalıları Anadolu'daki uygarlıklardan bilimde en çok ilerleyen halk olmalarını sağlamıştır. Thales, güneş tutulmasını hesaplamış;Ğisagor da ilk kez Dünyanın yuvarlağı’ndan bahsetmiştir.
İyon nizamı
İyon nizamı denilen mimari üslubu geliştirmişlerdir.
Araştırma yazısı:Tekin Gün
Tarih:Aralık 2015
Beğen
Beğenme
Tavsiye et
Rapor et
Yazdır
1990
Yer
Kültür-Sanat
23.8.2020
0
kişi beğendi
0
kişi beğenmedi
Etiket
#iyonyavekentleri
Kaynak
Yorum yapabilmek için
Üye Olun
veya
Giriş
yapın
Tekin Gün
adlı kullanıcının
diğer yazıları
Ilgaz Dağları
Tekin Gün
1133 okuma
Doğa Belgeselleri
Tekin Gün
720 okuma
Kars Tarih Öncesi Yerleşimleri Ve Araştırmala
Tekin Gün
751 okuma
Gizemli Yer Altı Şehirleri
Tekin Gün
1122 okuma
Taş Kitabeler
Tekin Gün
805 okuma
Niğde Kalesi
Tekin Gün
1575 okuma
Horasan Tarihi
Tekin Gün
1312 okuma
Belgesel-Documentary
Tekin Gün
1032 okuma
Neandria Antik Kenti-Çanakkale
Tekin Gün
829 okuma
Buz Mağarası - Ağrı
Tekin Gün
911 okuma
Simena Kale
Tekin Gün
1701 okuma
Lelegler
Tekin Gün
1011 okuma
Karahocagil'in Kara Haberi
Eyyüp Azlal
1276 okuma
Yerupaja - Peru
Tekin Gün
810 okuma
Sırakayalar Şelalesi - Bayburt
Tekin Gün
1105 okuma
Birşeyler yaz
Sadece Ben
Bağlantılarım
B.Bağlantıları
Herkes
Yazıyı Mootol duvarına paylaşmak için
üye ol
veya
giriş
yap
http://www.mootol.com/Yazi2500/iyonya-ve-kentleri
Adınız :
Gidecek E-posta :
Gönder
Tanıdıklarını haberdar etmek için
üye ol
veya
giriş
yap
Adınız :
Rapor nedeni :
Rapor et
Yazı içeriğini rapor etmek için
üye ol
veya
giriş
yap
