İmam Gazali

Yazı Yaz

Dini Konular Yorum Yaz Yazdır Tavsiye Et

12.4.2013 0 yorum 1792 okuma

Tam Adı:
İslam tarihinin bu büyük ve meşhur şahsiyetinin ismi Ebu Hamit Muhammed ibn. Muhammed b. el-Gazali’dir.
Kitaplarda Hüccetü’l İslam (İslam’ın ispatlayıcısı ) , Zeynü’d din (dinin süsü) lakaplarıyla anılmaktadır. Bunlardan başka lakapları da vardır fakat en çok bunlar ün kazanmıştır.
Künyesi Ebu Hamit’tir. Asıl adı Muhammed’tir. Horosan’ın Tus şehrinde doğduğu için et-Tusi, Şafi mezhebini taklit ettiği için de Şafii denilmiştir.

Gazali 450\1058 yılında Tus şehrinde şehrinde doğdu. Rivayete göre fakir ve tahsilsiz bir ailenin oğludur. Fakat babası tahsilsiz olmasına rağmen iki oğlunu Muhammed ile Ahmed’i âlim olarak yetiştirmek istiyordu. İhlas ile yapılan bu dualar kabul olundu ve ileride meşhur birer alim oldular. Kardeşi Şihabüddin Ahmet , Ebu Hamid Muhammed kadar meşhur ve büyük olmamakla beraber yine de birinci din alimlerinden oldu. [İmam gazali; ihyau’ulumi’d-din ;c.1; s. 3,4,5 ; İmam Gazali , El münkız mine'd Dalal ,s.11]

Hocaları:
İlk öğrenimini Tus şehrinde Ahmed b. Muhammed er-Razikâni’den, daha sonra Cürcan şehrine giderek Ebû Nasr el-İsmaili’den eğitim görmüş, daha sonra zamanın büyük ilim ve kültür merkezi olan Nişabur’a giderek İmamü'l-Harameyn Abdülmelik el-Cüveyni’nin ders halkasına devam etmiştir. İslam hukuku ve usul-i fıkhı buradan öğrendi. Bu hocalarından başka Ebu’l Huseyn el- Mervezi , Ebu’l Yusuf en-Nessac , Ebu Ali Faremidi gibi devrin büyük alimlerinden ders okumuştur. [İmam gazali ;a.g.e. ; c.1 ; s. 3,4,5]

Öğrencileri:
İmâm-ı Gazâlî, üç yüz seçkin talebeye, lüzumlu olan bütün ilimleri öğretti. Bunlardan başka, pekçok talebe yetiştirdi. Ebû Mansûr Muhammed, Muhammed bin Es'ad et-Tûsî, Ebü'l-Hasan el-Belensî, Ebû AbdullahCümert el-Hüseynî talebelerinin meşhûrlarındandır.[ Şamil İslam ansiklopedisi , Gazali maddesi ; Evliyalar Ansiklopedisi; c.6 ; s. 249]

İlmi hayatı:
Gazali, Hocası İmamü'l-Harameyn Abdülmelik el-Cüveyni 1085 yılında ölünce Nişabur’dan Büyük Selçuklu Devleti’nin veziri Nizamülmülk’ün yanına gider. Nizamülmülk'ün huzurunda olan bir toplantıda verdiği cevaplarla diğer bilginlerden üstünlüğünü kanıtlayınca 1091 yılında Bağdat’taki Nizamiye Medresesi'nin Baş Müderrisliği’ne tayin edilir.[ İslam’ın fikir kılıcı bütün cepheleriyle Gazali; Allame Şibli Numani ; s. 20]
Gazali Nizamiye Medresesi müderrisliğinde dört yıl kaldı. Dersleri vaazları, sohbetleri büyük dinleyici kitlesi topladı. Bir zaman ders veremeyecek ölçüde ruhsal bunalıma düştü. Bu bunalım Gazali'nin Sufizm'e yönelmesinde etkili oldu. Tasavvuf alanındaki hocası olan Ebu Ali Farmedi'nin etkisiyle bu alana daha çok önem verdi. Tasavvufa olan ilgisinden ve Hacc'a gitmek istemesinden dolayı medresedeki görevini bırakarak 1095 yılında Bağdat'tan ayrılarak Şam'a gitti.
Gazali’nin Bağdat’tan ayrıldıktan sonraki hayatı hakkında değişik bilgiler vardır. Fakat, ayrıntıya girmeden özetlemeye çalışacağım.
Şam da iki yıl kaldıktan sonra 1097 yılında Hac'a gitti. Bu davranışını dinsel gerekleri tam olarak yerine getirememesine bağlayanlar olduğu gibi Nizamül Mülk'ün öldürülmesine duyduğu üzüntünün neden olduğunu öne sürenler de vardır. Hac görevi sonrasında Şam'a döndü ve buradan Bağdat yoluyla Tus'a geçti. Şam ve Tus'ta bulunduğu sürede tefekkür ve uzlet yaşamı sürdü ve tasavvuf alanında oldukça ileri bir aşamaya geldi. Bağdat'tan ayrılışından on bir yıl sonra 1106 yılında Nizamül Mülk’ün oğlu Fahrül Mülk'ün ricası üzerine Nişabur Nizamiye Medresesinde tekrar eğitim vermeye başladı. Böylece Gazali Bağdat’tan ayrılışından itibaren on bir yıl sürmüş olan uzlet hayatına son vermiş ve yeniden öğrenim faaliyetlerine dönmüştü. Fakat aradan geçen on bir senelik zaman çok şey değiştirmişti.
“ Tedris hayatıma dönmüş görünüyor olsam da dönmediğimi biliyorum. Zira dönmek eski hale gelmek demektir. Ben bu geçen zaman zarfında kendisiyle mevki elde edilen ilmi yayıyor; insanları,söz ve amelimle buna davet ediyorum. Kasıt ve niyetim bu idi. Fakat şimdi mevki ve rütbeyi terk ettiren ilme davet ediyorum. Şimdiki niyet, maksat ve arzum budur. Alla bu halimi bilir. Ben nefsimi ve diğerlerini terbiye etmek istiyorum. Muradıma erişir miyim? Yoksa mahkum mu kalırım,bilmem” [İmam Gazali; , El münkız mine'd Dalal ;s.88] ifadeleriyle Gazali yaşadığı değişimi özetlemektedir.
1106 yılında kendisinden dinlediğimiz niyetle Nişabur Nizamiyesindeki görevine başlayan Gazali bu faaliyetlerine üç yıl devam etmiş 1109 yılında öğrenim faaliyetlerini bir kere daha bırakarak memleketi Tus’a çekilmiştir.Telif faaliyetlerine de devam etmiştir. Nitekim hukuk metodolojisi üzerine verdiği dersleri içeren el-Mustasfa min İlmi'l-Usul isimli ünlü eserini Tus’da tamamlamıştır. El-Munkızu mine’d-Dalal isimli otobiyografik eserini de yine orda tamamlamıştı. Gazali’nin hayatının son dönemiyle ilgili son dönemiyle ilgili olarak ikinci olay Nizamü’l Mülk’ün bir başka oğlu, Ziyadü’l-mülk tarafından tekrar Nizamiye Medresesine dönmesi için yaptığı davettir. Gazali uzunca bir mektupla bu görevinden azlini istemiştir. Bu mektupta görevi kabul etmesine engel olan mazeretlerini anlatmaktadır. Gazali’nin mazeretleri kabul edilmiş olmalı ki Bağdat’a gitmediğini görüyoruz.
Kendisinin de pek iyi sezdiği gibi bu olaydan sonra fazla yaşamadı. Yaklaşık olarak bir yıl sonra genç sayılabilecek bir yaşta (elli beş yaşında) iken 14 cemaziyelahir 505/18 aralık 1111 yılında benzersiz bir ilmi miras bırakarak hayata veda etti. Memleketi Tus’da İranlı şair Firdevsi’nin yakınlarına gömülmüştür.

Eserleri:
Onun ruhi ve fikri hayatında olduğu gibi, eserlerinde de bazı problemler vardır. Önce bu problemlerden bahsetmek daha sonra konunun diğer yönlerine eğilmek istiyorum.
İlk olarak; Gazali’nin bazı eserlerinin kaybolmuş olası ihtimali vardır. Gerçi kitapların sayımındaki kriterlerin değişikliği de böyle bir sonuca yol açabilir. İhya’u Ulum’id-Din’i tek kitap olarak veya ihtiva ettiği kırk adet kitabı birer bağımsız itap olarak kabul edip hesabı ona göre yapmak gibi yöntemler sayı farklılığına neden olabilir.
İkinci olarak; Gazali adına sayılan eserlerin tamamının ona ait olmaması, bir kısmının onun adına uydurulmuş olması ihtimali vardır. Bu tür dört kitap vardır.
Menhül; fıkıh usulu hakkında yazılmış bir eserdir. Bu kitapta İmam-ı Azam’a çok sert eleştiriler yapılmıştır. İmam-ı Azam’ın içtihadının %90’ı yanlış olduğuna dair eleştirilerde bulunulmuştur. Halbuki Gazali İhya’sında İmam-ı Azam’ı methetmiştir.
Maznunnunbihi Alağayri- Ehlihi
Kitabun Nefhi Vettesviye
Sıırul Alemin [Allame Şibli Numani ;a.g.e.; s.46]
Netice olarak şunları söyleyebiliriz ki farklılıkların kaynağı Gazali’nin kendisi değil anlayış seviyeleridir. Aslında onun kendisi için beslediği düşünce ve görüşleri de vardır ki belli kitaplarında anlatmıştır. Ve aralarında herhangi bir çelişkide yoktur.[ Süleyman Dünya;imam Gazali ve İman küfür Sırrı; s.109-110]
Gerçekte Gazali bilim ve düşünce tarihinin en verimli müellifleri arasında yer alır. Dört yüz civarında eser bıraktığını[Süleyman Dünya ;a.g.e. ;s.6]eserlerin sayfa sayısını hayatın günlerine bölünce gün başına ortalama on altı sayfa gibi hayret verici bir rakam bulunduğu[Allame Şibli Numani ;a.g.e.; s.50] söyleyenler vardır. Ancak günümüze kadar ulaşan eserlerinin sayısı 75 tanedir.
O, mahir bir hukuk felsefecisi ve metotçusu (usul’cu), bağımsız bir (fakih), yeni tür kelamın (teoloji) başlatıcısı, toplumun gayet iyi tanıyan bir sosyolog, insanı aynı şekilde tanıyan bir psikolog, bir ahlak ve siyaset bilimcisi, bir mürebbi (pedagog), yunan felsefesini ilk olarak baştan sona eleştiri süzgecinden geçiren bir filozof, çığır açan mutasavvıf, kısacası çağın tüm bilgilerini kendinde toplayan bir merkezdir.

En meşhur eserleri şunlardır:
İhyau Ulumi'd Din - Gazali’nin en çok bilinen ve en büyük eseridir. Bu kitapta fıkıh ve tasavvuf konuları ele alınmıştır. Dört kısımdan oluşur. Kitap yazılışından bu yana İslam dünyasında çok okunan kitaplar arasındadır. Kitaba dair çeşitli şerhlerde yazılmıştır.
El münkız mine'd Dalal - Bu kitabında, hakikate nasıl eriştiğini anlatmakta ve bazı fırkaları inceleyerek tenkit etmektedir.
Makaasidü'l Felasife - Felsefeyi tenkit etmeden önceki incelemesidir.
El Mustafa - Usul-i fıkıha ait konular içerir, 4 bölümden oluşmaktadır.
Tehafütü'l Felasife - Aristo felsefesine tenkit amacıyla yazılmıştır.
El İktisad fi'l İtikad - Kitap, itikad konuları içerir.
Kimya-i Saadet - iman ve ahlaka ait konuları içerir. İhyau Ulumi’d Din kitabının kısa bir Farsça'ya çevrisi niteliğini taşır.
El Kıstasü'l Müstakim ve Fedâih-ul-Bâtınîyye - Bâtınîler'e reddiye ve tenkit olarak yazılmıştır.
Bidayetü'l Hidaye - Din ve ahlak bilgilerini öğreten bir kitaptır. Birinci kısmında zahiri ibadet ve ahlaktan ikinci kısmında kalbin itaat ve isyanı konusunu ele alır. Daha sonra göz, kulak, dil, cinsiyet uzuvları, eller ve ayakların güzel kullanılmasından söz eder. Son bölümünde kalbin iki yüzlülük ve ve kibir gibi kötülüklerden temizlenmesi konularını anlatır.
İmam Gazali’nin fıkıh dalındaki eserleri; El Basıt, El- Besid, El- Veciz, Beyan, Talik; Hülasa, İhtisar, Gaye, Mecmua.
Fıkıh usulünde; Tahsin, Şifaü'l-Galil, Müntehil Menhul, Mustasfa min İlmi'l-Usul, Mezhap, Mufassal.

Fıkıh anlayışı:
Gerek usul ve gerek füruda çoğunlukla İmam Harameyn’e uyan Gazali özellikle usulde akliyata ön planda bir yer vermeye çalışmıştır. Akli ve dini olmak üzere sınıflara ayırdığı ilimleri tekrar külli ve cüz’i isimleriyle ikiye ayırır. Dini ilimler arasında kelamdan başkası cüz’i bilgidir. Bu fikre göre usulcu akli delillerin, ne vech ile şer’i hükümlere delalet ettiklerini araştıracağı ve cüz’i bir bilgi ile meşgul olanağı için, gerek akli ve gerek dini külli bilgilerden müstağni kalamaz.
İmam Gazali mezkur delilleri şer’i hükümlere dört bakımdan delalet eder:
siga ve cümle itibari ile
mefhum ve fevte dolayısı ile
iktiza ve zaruret bakımından
akıl ve mananın delaleti ile bu hükümler çıkarılır.
Usulde bu prensiplerle hareket eden Gazali, bu dört hususta aklın büyük bir hissesi olduğunu kabul ettiği için, mezkur delillerden hüküm çıkarılmakta, mantık kaidelerini esas kabul ederek gerek İmam Harameyn’den ve gerek Maveraunnehr fakihlerinden ayrılır. [İmam Gazali; el-Mustasfa; c.1;s.10]
Füruda ise Şafi’nin kadim ve cedid hükümleri arasında bir karşılaştırma yaparak Beyan el-Kavleyn’i yazmıştır. Diğer meşhur Şafii alimlerinin eserlerini inceleyerek el-Basit, el-Vasit, el-Veciz ve el-Hulasa isimli eserlerini yazarak furuda müstesna bir yere sahiptir.
Hilafiyat sahasında da İmam Hrameyn ile Ebu İshak el-Şirazi’nin mesleklerini karıştıran Gazali , İmam el- Harameyn gibi Hanefilere aleni hücumdan çekinmez. Şafiler hüküm istinbatında kıyas ve rey’i umm de kabul etmediklerinden Gazali bu hususu ön planda bulunduran Hanefilere tarizlerde bulunur.[ DİA ; Gazali maddesi]

Gazali’nin Etkisi
Gazali Müslüman ve Ortaçağ Hristiyan filozoflarını büyük ölçüde etkilemiştir. Margaret Smith kitabında[Al-Ghazali The Mystic: (Londra 1944)]; Şundan süphe yok ki Gazali’nin çalışmaları Avrupalı bilginlerin dikkatini çeken ilk şey olmuştur. Sonra şunu vurgulamaktadır Hristiyan yazarların en büyüklerinden Aziz Thomas Aquinas (1225-1274) ve birçok Arap yazarı da ondan etkilenmiştir. Gazali'nin etkisi Aziz Thomas Aquinas’ın Hıristiyan teolojisi ile ilgili çalışmalarıyla karşılaştırılsa da ikisi arasında metod ve inanç bakımından büyük farklılıklar vardır. Kaldı ki Gazali Müslüman inancına sahip olmayan (Örnek olarak, Aristoteles ve Sokrates gibi Antik Yunan çağı filozofları) düşünürleri ve onların fikirlerini reddeder. Thomas Aquinas ise Yunan ve Latin etkilerini çalışmalarında göstermiş ve bütün herkesi kucaklamıştır. Gazali ayrıca Sufizm ve Şeriat alanında büyük rol oynamıştır. Sufizm kavramını Şeriat yasaları ile tam bir uyum içerisinde birleştirmiştir. Ayrıca eserlerinde tasavvufu ilk olarak teorik anlamda açıklamıştır. Çalışmalarında Ehl-i Sünnet görüşünü benimsediği ve diğer görüşlere karşıt olduğu da söylenebilir. Bâtınîlik, Gazali’nin döneminde ortaya çıkmış ve Büyük Selçuklu Devleti veziri Nizamülmülk bu görüşün üyeleri tarafından öldürülmüştür. Gazali bu dönemde Bâtınîlik ve diğer Ehl-i Sünnet dışı grupların ideoljilerine karşı reddiyeler yazarak onları yalanlamıştır. Gazali’nin kitapları birçok Batı diline çevrilmiştir. Eyyühe'l Veled adlı kitabı Unesco tarafından 1951’de Fransızca'ya, İngilizce'ye ve İspanyolca'ya tercüme edilmiş ve bunun gibi birçok kitabı da çeşitli dillere çevrilerek basılmıştır.
Öz geçmişini içeren kaynak eserler
Abdülğâfir el-Farisî (ö. 529/1135) – Gazalî’nin bir öğrencisi el-Siyâk li Tarihi Nîsâbur’unun el-Muntahab mine’s-Siyâk li Tarihi Nîsâbur başlıklı kısa yazısında,
Ebu’l-Muzaffer Muhammed bin Ahmed el-Ebiverdî’nin (ö. 507/1113) Gazalî hakkındaki övgü şiirinde,
Ebu Bekir bin el-Arabî (ö.543/1143) – Gazalî’nin diğer öğrencisi el-Avâsım mine’l-Kavâsım adlı kitabında,
İbn Asâkir (ö. 581/1176) – Tebyinü Kâzibi’l-Müfterî ve Tarihu Dimeşk adlı kitaplarında,
İbnü’l-Cevzî (ö. 597/1201) el-Muntazam fi’t-Tarih adlı kitabında,
Yâkut el-Hamevî (ö. 626/1228) Mu’cemü’l-Büldân adlı kitabında,
Ibn al-?Ath?r (ö. 636/1239) al-K?mil f? al-t?r?kh Cilt 10. sayfa 173.
Sıbt ibnü’l-Cevzî (ö. 654/1257) Mir’âtü’z-Zaman adlı kitabında,
İbn Kesir (ö. 774/1373) el-Bidâye ve’n-Nihâye adlı kitabında,

			1792
Yer	Dini Konular 12.4.2013	0 kişi beğendi 0 kişi beğenmedi
Etiket	---
Kaynak	http://islamhukukusayfasi.blogspot.com/2013/01/fakihlerimizi-tanyalm-2-imam-gazali.html

Yorum yapabilmek için Üye Olun veya Giriş yapın

İslam Hukuku
adlı kullanıcının diğer yazıları

	İman Ve Tevhid
	Burhan Sendinç 1214 okuma

	Daralan Kalplere Dua
	Engin Duran 1420 okuma

	Mirac Kandili İle İlgili Bazı Değerlendirmele
	Ali Duman 1358 okuma

	İyi De Makâsıd Nasıl Öğrenilir?
	Ali Duman 2608 okuma

	Cumamız Mübarek Olsun
	Myname isno 1370 okuma

	Bu Hureyre Ra Şöyle Dedi
	Salih Kahrıman 1305 okuma

	İslam Aile Hukuku Dersleri: Muhalaa
	İslam Hukuku 1714 okuma

	Kutlama
	Ali Demiral 1409 okuma

	Hatalı Sollama Sonucunda Kazaya Sebebiyet Ver
	Ali Duman 2688 okuma

	Bugün Yaşadıklarım: Mut'a Üzerine Bir Tartışm
	Ali Duman 1444 okuma

	Batılılaşma (Westernisation) Hıristiyanlaştır
	Ali Duman 1427 okuma

	İslam Aile Hukuku Dersleri: Talak
	İslam Hukuku 1897 okuma

	Hz Musa İle İlgili Ayetleri Okuyalım
	Myname isno 1482 okuma

	Din İstismarı Meselesi
	Ali Duman 1562 okuma

	Maun’dan Bihaber Müslümanlara!
	Faruk Korkmaz 1702 okuma

	Birşeyler yaz


Adınız :
Gidecek E-posta :


Adınız :
Rapor nedeni :

Adana	Bitlis	Giresun	Kırşehir	Sakarya
Adıyaman	Bolu	Gümüşhane	Kilis	Samsun
Afyonkarahisar	Burdur	Hakkari	Kocaeli	Siirt
Ağrı	Bursa	Hatay	Konya	Sinop
Aksaray	Çanakkale	Iğdır	Kütahya	Sivas
Amasya	Çankırı	Isparta	Malatya	Şanlıurfa
Ankara	Çorum	İstanbul	Manisa	Şırnak
Antalya	Denizli	İzmir	Mardin	Tekirdağ
Ardahan	Diyarbakır	Kahramanmaraş	Mersin	Tokat
Artvin	Düzce	Karabük	Muğla	Trabzon
Aydın	Edirne	Karaman	Muş	Tunceli
Balıkesir	Elazığ	Kars	Nevşehir	Uşak
Bartın	Erzincan	Kastamonu	Niğde	Van
Batman	Erzurum	Kayseri	Ordu	Yalova
Bayburt	Eskişehir	Kırıkkale	Osmaniye	Yozgat
Bilecik	Gaziantep	Kırklareli	Rize	Zonguldak
Bingöl

İmam Gazali

Paylaşımlarda Bulunun

Türkiye'nin Şehirleri