Belgesel-Documentary

Yazı Yaz

Kültür-Sanat Yorum Yaz Yazdır Tavsiye Et

9.1.2021 0 yorum 1046 okuma

Belgesel
Belgesel,gerçekliğin yaratıcı bir şekilde ele alınması ve yaşamı olduğu gibi materyaller ile bir araya getirilip kurgusal niteliklerden uzak tutulduğu görsel çalışma yöntemidir.
Yapısındaki temel documentary olguyu belgeleyen ve konu ile izleyici arasında açık bir diyalog üretme biçimi.Bilimsel araştırma metodunun ön plana çıktığı gerçek film olarak adlandırılan belgesel film yıllar içerisinde gelişmiş ve türlere ayrılmıştır.
Bir belgesel yapımında izlenecek temel tutum,hangi konu üzerinde görsel belgeli çalışmalar olursa olsun,konu tek amaç üzerine yönelik kurulması gerektiğini sanıyorum.Yani izleyicinin anlayacağı ton’da görsellerin bir araya getirilip kurgusal yöntemlerden uzak tutulmalı.Ayrıca reel olguyu yaratıcı şekilde ele alınması,bilimsel amaç ile yorumlanarak aktarılması gerekmektedir. Amaçlanan konu üzerinde belgeli araştırmaların sonucunda görsel anlatı seyirci (İzleyici) arasında gözlemsel eğitici,bilgilendirici becerisini arttırdığı gözükmektedir.

Diğer film yapımları ile karşılaştırdığınızda belgesel film yapımı genellikle daha çok düşük bütçelere sahiptir. Kamera ve ses ekipmanları prodüksiyon film üreten şirketler için cazip teklifler sunmaktadır. Çünkü ergonomik bir belgesel filmi bile oldukça karlı olabilir. Yeni başlayanlar için belgesel materyalleri üretmek ve ticari başarı yapımcı ve yönetmen arasındaki yakın ilişkiye izin verdiği gözükmektedir.
Türkiye’de belgesel filmin ilk yılları
Türkiye’de belgesel filmin ne zaman başladığı konusunda kesin bir tarih vermek net bilgilerden uzaktır. Fakat ülkemizde kaydedilen ilk görüntülerin belge niteliğine sahip olduğu tarih 14 Kasım 1914 yılını işaret etmektedir. Fuat Uzkınay sinematografla kaydettiği görüntüler Türkiye’de çekilen ilk belgesel film niteliği taşımakta olduğu sanılmaktadır. Ayastefanos’taki Rus anıtının yıkılışını gösteren film, Fuat Uzkınay Türk belgesel filmci olarak kabul edilmektedir. 1915 yılında ise Merkez Ordu Sinema Dairesi kurulmuş, bunu 1917 yılında yarı askeri bir kurum olan Müdafaa-I Milliye Cemiyeti izlemiştir. Sırasıyla 1915 yılında Çanakkale Savaşlarını yansıtan “Anagartalar Muharebesinde İtilaf Ordularının Püskürtülmesi, Galiçya Harekatı, Galiçya’da On dokuzuncu Süvari Müfrezesi” gibi belgeselleri çekilmiştir.
1916 yılında çekilen “Sultan Reşat’ın Cenaze Merasimi”, “Vahdettin’in Cülus Alayı” ve “Vahdettin’in Kılıç Alayı” gibi filmler belgeselden çok haber niteliğindeki yapımlardır.1918 yılında İstanbul’un işgali üzerine, buradaki cihazlara el konulacağı düşünülerek hepsi Malul Gaziler Cemiyetine devredilmiştir.

Kurtuluş Savaşı’nın son yıllarında TBMM bünyesinde kurulan “Ordu Film Alma Dairesi” 1922 yılında, geri çekilen işgal ordusunun yol boyunca yaptıklarını görüntülemiştir. 1923 yılında ise Uzkınay, “Ordunun İstanbul’a Girişi” adlı belgesel filmi yapmıştır.
1934 yılına Nazım Hikmet yine İpek Film adına “İstanbul Senfonisi” ve “Bursa Senfonisi” adlı 2 film yaparak kayıtlara geçmiştir .
1934 yılında yapılan en önemli çalışma Matbuat Umum Müdürlüğü tarafından iki Rus yönetmen, Sergei Yutkevich’le Lev Oscarovich Arnstam’a yaptırılan “Türkiye’nin Kalbi Ankara” adlı belgesel filmdir.
1950 yılında Kore Savaşına katılan Türkiye, 14 yıl sonra ilk belgesel filmi gerçekleştirmiştir. Seyfi Havaeri’nin Halk Film adına çektiği ve Kore’deki Türk askerlerini anlatan “Kore Gazileri” aslı bu belgeseli, yine aynı şirket adına Kenan Enginsoy’un çektiği “Mehmetçik Kore’de” ve “Kore’de Türk Kahramanları” adlı diğerleri izlemiştir.
Aynı yıl, İstanbul’un fethinin 500. Yılı için Atlas Film “İstanbul’un Fethinin 500. Yılı Töreni” filmini piyasaya çıkarmıştır. 3 yıllık bir aradan sonra, Türk sinema tarihinde sanatsal yönü ağır basan, gerçek anlamda bir film çekildiğini görüyoruz. İlhan Arakon’un renkli olarak çektiği “Bir Şehrin Hikayesi” adlı çalışmada Bizans’tan bu yana İstanbul’un tarihi özetlenip, çeşitli yönleri tanıtılıyordu. 1954 yılında gerçekleştirilen ikinci film ise “Atatürk Sevgisi” adlı, çok zengin görüntü malzemesiyle hazırlanan ancak belgesel bir nitelik taşımayan bir çalışma olduğu gözükmektedir.
1956 yılından itibaren İstanbul Üniversitesi Film merkezi faaliyete geçerek, Edebiyat fakültesi Sanat tarihi bölümünden bir grup bilim adamı, ilk çağlardan günümüze Anadolu uygarlıklarını ele alıp tanıtmak üzere belgesel film yapmaya başlamışlardır. İki bilim adamı, bilimsel olduğu kadar sanatsal kaygılar güden belgeseller yaparak ilk kez Türkiye’de bu anlamda bir çalışmaya imza atmışlardır. Bu yönetmenlerin çektiği 1956 tarihli “Hitit Güneşi”, o yılki Berlin Film Festivali belgesel dalında Gümüş Ayı ödülünü kazandı.
1960 yılında, üç yıl süreyle çalışmalarını durduran İstanbul Üniversitesi Film merkezi 1963 yılından başlayarak 1973 yılına kadar çalışmalarını sürdürdü. Bu süre içinde 1956-1960 arası 7, 1963-1973 arası 11olmak üzere toplam 18 belgesel film çekildi.

Aynı yıllarda Eczacıbaşı Fabrikaları, Yapı Kredi Bankası ile Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu çeşitli belgesel filmlerin yapımcılığını üstlendi. Bunların içinde Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu’nun 1974-84 yılları arasında, Suha Arın ile yapılanlar kayda değer çalışmalardır.
Ayrıca M.E.B Film Radyo ve Televizyonla Eğitim Merkezi (FRTEM), TRT ve Turizm Bakanlığı ilgi alanlarına girecek şekilde belgesel filmler yapmış ya da yaptırtmıştır.

Bu dönemlerde Lütfi Ömer Akad, Güner Sarıoğlu, Sezer Tansuğ, Artun Yeres, Ali Habip Özgentürk, Behlül Dal, Nesli Çölgeçen gibi yönetmenler çok sayıda belgesel üretmiştir. Bunlara eklenecek en önemli ad kuşkusuz Süha Arın’dır. 1964-86 yılları arasında toplam 26 filmin yönetmenliğini yapan Süha Arın, sinemanın başka bir türüne geçmeden bu çalışmalarını 32 yıl boyunca sürdürmüştür. Adını 1974 yılında yaptığı “Hattiler’den Hititler’e” adlı belgeselle duyuran ve yaptığı filmlerle yurt içi ve dışında çok sayıda ödüller kazanan Süha Arın’ın belli başlı belgeselleri şunlardır: “Midas’ın Dünyası” 1975, “Safranbolu’da zaman” (1977), “Urartu’nun İki Mevsimi” 1977, “İstanbul’un Çağırdığı Su” 1977, “Likya’nın Sönmeyen Ateşi 1-2” 1978, “Yörük Elif” 1979, “Tahtacı Fatma” 1979, “40,000 Adım” 1980, “Kula’da Üç Gün” 1983, “Kariye” 1984, “Anadolu’da Konutun Öyküsü 1-2” 1984, “Camın Teri” 1985.

Bunlardan TRT adına çektiği “Yörük Elif” filmi TRT tarafından sakıncalı bulunarak negatifleri bir daha ortaya çıkmamak üzere kaybolmuştur. Yine Türkiye Şişe ve Cam Fabrikaları A.Ş’nin kuruluşunun 50. Yılı için, bu kuruluş tarafından hazırlatılan “Camın Teri” filmi de yönetimce “sakıncalı” bulunarak gösterime sokulmamıştır.

1914 yılından bu yana süregelen sinema serüveni içinde, belgesel sinemamızın bir kaç girişim dışında her türlü destekten yoksun olduğu ortadadır. Belgesel sineman ın yurt içinde şansı hemen hemen hiç yok denecek kadar azdır. Bu nedenle de amatör çalışmalar ön plana çıkmaktadır.
Araştırma yazısı: Yönetmen Tekin Gün
Tarih: Mayıs 2012

			1046
Yer	Kültür-Sanat 9.1.2021	0 kişi beğendi 0 kişi beğenmedi
Etiket	#belgesel-documentary
Kaynak

Yorum yapabilmek için Üye Olun veya Giriş yapın

Tekin Gün
adlı kullanıcının diğer yazıları

	Nemrut Komagene - Yönetmen Tekin Gün
	Tekin Gün 2365 okuma

	Osmanlı İmparatorluğu 1. Bölüm - Yönetmen Tek
	Tekin Gün 1594 okuma

	Kıbrıs Gazi Magosa Salamis Harabeleri - Yönet
	Tekin Gün 2840 okuma

	Mimar Sinan - Yönetmen Tekin Gün
	Tekin Gün 1879 okuma

	I.Meşrutiyet-Yönetmen Tekin Gün
	Tekin Gün 1639 okuma

	II. Meşrutiyet - Yönetmen Tekin Gün
	Tekin Gün 3817 okuma

	Şems-i Tebrizi Dinin Güneşi - Yönetmen Tekin
	Tekin Gün 1769 okuma

	300 Yıl Önce İsveçte Türk Modası
	Aytekin Takar 1818 okuma

	Söylediklerin Karşıdakinin Anladığı Kadardır
	Yozgat Portalı 1871 okuma

	Mişmiş'in Bereketi
	Faruk Korkmaz 2144 okuma

	15'Liler!..
	Faruk Korkmaz 2125 okuma

	Girne Kalesi - Yönetmen Tekin Gün
	Tekin Gün 1788 okuma

	Kırım Tatarları Kimdir?
	Kırım Tatarları 2082 okuma

	İslam Öncesi Türklerde Kadının Yeri Ve Önemi
	Yılmaz Günaçar 2243 okuma

	Kahvenin Yanında Neden Su Getirilir?
	Mustafa Celep 1757 okuma

	Birşeyler yaz


Adınız :
Gidecek E-posta :


Adınız :
Rapor nedeni :

Adana	Bitlis	Giresun	Kırşehir	Sakarya
Adıyaman	Bolu	Gümüşhane	Kilis	Samsun
Afyonkarahisar	Burdur	Hakkari	Kocaeli	Siirt
Ağrı	Bursa	Hatay	Konya	Sinop
Aksaray	Çanakkale	Iğdır	Kütahya	Sivas
Amasya	Çankırı	Isparta	Malatya	Şanlıurfa
Ankara	Çorum	İstanbul	Manisa	Şırnak
Antalya	Denizli	İzmir	Mardin	Tekirdağ
Ardahan	Diyarbakır	Kahramanmaraş	Mersin	Tokat
Artvin	Düzce	Karabük	Muğla	Trabzon
Aydın	Edirne	Karaman	Muş	Tunceli
Balıkesir	Elazığ	Kars	Nevşehir	Uşak
Bartın	Erzincan	Kastamonu	Niğde	Van
Batman	Erzurum	Kayseri	Ordu	Yalova
Bayburt	Eskişehir	Kırıkkale	Osmaniye	Yozgat
Bilecik	Gaziantep	Kırklareli	Rize	Zonguldak
Bingöl

Belgesel-Documentary

Paylaşımlarda Bulunun

Türkiye'nin Şehirleri