Aklın İflası!

Yazı Yaz

Makale Yorum Yaz Yazdır Tavsiye Et

26.5.2015 0 yorum 1344 okuma

Birkaç hafta önce CIA'nın Türk casusu Ruzi Nazar Türkiye'de hayatını kaybetti! Hayatı film olabilecek biri sessizce, hiç konuşmadan göçüp gitti! Çok kritik yıllarda Türkiye'deydi! Çok şey bildiği gerçekti! Ama konuşmadı!
Ya da biz duymadık! Ünlü casus Nazar'ın, Sylvia ve Erkin adında iki çocuğu vardı. Kızı Sylvia, Columbia Üniversitesi'nde ekonomi gazeteciliği konusunda profesör olarak ders veriyordu! Ama ünü başkaydı! Daha sonra "A Beautiful Mind" ismiyle sinemaya taşınan AKIL OYUNLARI kitabını yazmıştı! Kitap, John Forbes Nash'in hayatını anlatıyordu!
Dünyanın en üstün beyinlerinden olan John Nash, Amerika'da bindiği takside emniyet kemeri takmadığı için önceki gün öldü! OYUN TEORİSİYLE dünyayı değiştiren Nash, kemer takmadığı için araçtan savruluyor ve ölüyordu!
Peki, NASH'in bizim yaşamımızdaki önemi neydi?
Kurduğu teori nasıl çöpe gitmişti?
İşte bunları yakından bilen biri olarak anlatacaklarım var! 17 ARALIK'tan hemen sonra yaşadıklarım...
Nash'ten başlayıp 17 Aralık'a gelelim...
O buhranlı günlere dönelim...
Ekonomi bilimi "Nash'ten önce" ve "Nash'ten sonra" olarak ikiye ayrılıyordu.
Nash'ten önce ekonominin babası olarak Adam Smith görülüyordu! Smith "Her insan kendi çıkarını düşünür ve ona göre hareket ederse toplumun refahı da aynı şekilde artar" ilkesini savunurdu!
Nash ise "Her insan hem kendi çıkarını hem de ait olduğu grubun menfaatlerini düşünür ve ona göre hareket ederse toplam refah artar" görüşünü ortaya koydu...
Peki, bu ne demekti? Nasıl anlaşılacaktı?
Oyun teorisini anlatan en iyi örneklerden biri 'Prisonner's Dilemma'ydı! Basit ama anlaşılırdı:
Polis, bir cinayet vakasından dolayı iki kişiyi gözaltına alır. Her ikisinin de olaya karıştığı biliniyor, ancak yeterli delil yok. Bu nedenle şüpheliler ayrı hücrelere konularak her birine ayrı ayrı şu seçenekler sunulur...
- Eğer cinayeti arkadaşınla birlikte yaptığını itiraf edersen ve arkadaşın sessiz kalmayı seçerse sen hiç ceza almayacaksın, arkadaşın ise 20 yıl hapse girecek.
- Eğer sessiz kalırsan, arkadaşın da sessiz kalırsa ikiniz de delil yetersizliğinden sadece 1 yıl hapis yatacaksınız.
- Eğer ikiniz de itiraf ederseniz o zaman 8'şer yıl hapse gireceksiniz...
Bu sorular zanlılar için çok ama çok zordu!
Nash öncesinde, herkesin kendi çıkarları doğrultusunda hareket etmesi gerektiğini söylüyordu.
Bu durumda en az cezayı almak isteyen kişiler, kendilerine yapılan bu teklifte sessiz kalmayı seçip 1 yıl hapse razı olmalıydı. Ancak Nash işte bu noktada devreye girdi. 'Ya o beni ele verirse! İşte bu düşünceden dolayı zanlıların kararları değişti! "O zaman 20 yıl hapis yatarım" korkusu nedeniyle bu hikayenin sonunda her zaman her iki suçlunun da suçu itiraf ederek 8 yıl hapis yattığını görüyoruz.
İşte bu noktaya da Oyun Teorisi'nde 'Nash dengesi' adı veriliyordu.
Başka örnekler de vardı!
İki oyun teorisyeni Pakistan'a giderler ve havaalanından otele gitmek için bir taksiye binerler... Taksiciye daha az para vermek için pazarlığı otele gelince yapmaya karar verirler ve öyle de yaparlar. Ancak taksici hiç de "rasyonel olmayan" bir davranışla karşılık verir:
Kızar! Ve hiç düşünmeden ikisini de gerisin geriye havaalanına götürür. Kendi zarar etme pahasına oyunu bozar...
Ya da savaştasınız! Tepenizde de bomba yağdırmaya hazır uçaklar ve pilot! Eğer iki taraf da akıllıysa pilot en sağlam sığınağı, canını kurtarmak isteyen de orayı tercih eder! Ama bombalardan kurtulmak isteyen hareketlerini belli etmeden "Üflesen yıkılacak" bir yere sığınırsa işler karışır! Çünkü yaptığı RASYONEL değildir!
Bunları çoğaltabiliriz!
Çünkü NASH'in teorisi ekonomi ve iktisat temelli olsa da hayatın her alanına taşındı!
İşte bunlardan biri de yakından tanık olduğum 17 ARALIK'tı! Ardından 25 Aralık'tı!
Farklı zamanlarda olduğu iddia edilen olaylar BİR SEPETE konulup AYNI ZAMAN diliminde yaşanmış gibi gösterildi! Her fotoğraf karesi de peşinen HERKESİ SUÇLU ilan etti! Çünkü herkes gördüğü çantaları ve kutuları PARA dolu sanıyordu! Medya böyle aktarıyordu!
Herkes değişik zamanlarda alınıyor ve farklı farklı sorgulanıyordu!
Sorular da soruları soran da farklılık gösteriyordu!
Amaç aslında Erdoğan'ı almaktı! Bu daha önce ortaya çıkmıştı! MİT krizi bunlardan biriydi!
Ama yakın çalışma arkadaşları, işadamları ve aile üyeleri üzerinden gelindi! TAPELERLE ikna operasyonu yapıldı! Asıl alınması düşünülen isim, yani Erdoğan, bu durumda sessiz kalıp boynunu bükecekti! DARBE olacak ama kimse 'GIK'ını çıkaramayacaktı!
Hesaplar bu yöndeydi!
Hatta alınanlardan bazıları ÇATLAK SES ÇIKARMAYA başlamıştı bile...
Yukarıdaki seçenekler masaya gelmişti! Bu belliydi! Birileri bu hesabı yapmıştı!
Masada iki seçenek vardı! Ya itirafçı olarak bildiğini bilmediğini anlatacak ya da sessiz kalacaktı!
Ama hava kurşun gibi ağırdı!
O dönemi çok iyi biliyorum!
Kimin ne yapacağını kestirmek çok zordu! Çünkü herkese "Asıl hedef Erdoğan" duygusu veriliyordu! Kimse alınanlardan cevap istemiyordu!
Erdoğan'ı harcamaya yetecek bilgi peşindeydiler!
İşte burada büyük bir yanlışa düştüler!
Güvendikleri teori çökecekti!
O sabah Erdoğan onların hiç beklemediği bir hamle ile masayı yıktı!
Normalde uzlaşı, sessizlik, geri çekilme, olayı anlama gibi seçenekler masadayken Erdoğan gelip hepsini yerlebir etti!
Tıpkı otelden havalimanına geri dönen taksici gibi! DARBE böyle önlendi!
Amaçları "TEMİZ TOPLUM" olmayanlar hesap edemedikleri bir refleksle yıkılıp gitti! NASH'in oyun teorisi Türkiye'de DARBE GİRİŞİMİ ile denendi!
Ama tutmadı!
Nash'in oyunu sadece birbirlerine güvenen insanların sınırsız dayanışmasıyla aşılabilirdi!
Ama Erdoğan buna gerek duymadan, kendine olan güvenle bunu aştı!
Hazır Nash trafik kazasında hayatını kaybetmişken o günü yazayım istedim!
Rasyonel tepki gelmeyince dağıldılar!
Kalbi hiç hesap etmediler! Duyguları hesaba katmadılar! İnancı gözardı ettiler!
Ben o günü Nash üzerinden anlatmak istedim!
"Günü" diye düşündüm de...

NOT: Ekonomide devrim yaratan Nash'in evlilik konusunda da erkekleri ilgilendiren bir teorisi var: Eğer bir konuda haksızsanız eşinizle tartışmanızda bunu mutlaka hemen itiraf edin, eğer bir konuda haklıysanız susun! Çünkü bir kadını konuşarak ikna edebilme şansınız yoktur...

Ergün Diler

			1344
Yer	Makale 26.5.2015	0 kişi beğendi 0 kişi beğenmedi
Etiket	#akıl #iflas
Kaynak

Yorum yapabilmek için Üye Olun veya Giriş yapın

Son Osmanlı
adlı kullanıcının diğer yazıları

	40 Yıllık Hikaye
	Son Osmanlı 1893 okuma

	Sınır Savaşı!
	Son Osmanlı 1667 okuma

	İdil'de Gün Batımı 2
	Eyyüp Azlal 1599 okuma

	Oyun Bozuluyor
	Son Osmanlı 1396 okuma

	İdil Volga‘da Gün Batımını Görmek 1
	Eyyüp Azlal 1434 okuma

	Tataristan İzlenimleri
	Eyyüp Azlal 1554 okuma

	Derin Millet!
	Son Osmanlı 1334 okuma

	Hilalin Mesajı
	Son Osmanlı 1638 okuma

	Hedef Üçlü!
	Son Osmanlı 1600 okuma

	Sıra Devlette
	Son Osmanlı 1528 okuma

	Operasyon
	Son Osmanlı 1513 okuma

	Chp Zihniyeti
	Son Osmanlı 1369 okuma

	Eş-Bomba
	Son Osmanlı 2136 okuma

	Operasyon
	Son Osmanlı 2186 okuma

	Yalnızlığın Acısı Ve Cem Sultan Kitabı
	Eyyüp Azlal 1466 okuma

	Birşeyler yaz


Adınız :
Gidecek E-posta :


Adınız :
Rapor nedeni :

Adana	Bitlis	Giresun	Kırşehir	Sakarya
Adıyaman	Bolu	Gümüşhane	Kilis	Samsun
Afyonkarahisar	Burdur	Hakkari	Kocaeli	Siirt
Ağrı	Bursa	Hatay	Konya	Sinop
Aksaray	Çanakkale	Iğdır	Kütahya	Sivas
Amasya	Çankırı	Isparta	Malatya	Şanlıurfa
Ankara	Çorum	İstanbul	Manisa	Şırnak
Antalya	Denizli	İzmir	Mardin	Tekirdağ
Ardahan	Diyarbakır	Kahramanmaraş	Mersin	Tokat
Artvin	Düzce	Karabük	Muğla	Trabzon
Aydın	Edirne	Karaman	Muş	Tunceli
Balıkesir	Elazığ	Kars	Nevşehir	Uşak
Bartın	Erzincan	Kastamonu	Niğde	Van
Batman	Erzurum	Kayseri	Ordu	Yalova
Bayburt	Eskişehir	Kırıkkale	Osmaniye	Yozgat
Bilecik	Gaziantep	Kırklareli	Rize	Zonguldak
Bingöl

Aklın İflası!

Paylaşımlarda Bulunun

Türkiye'nin Şehirleri